Praca na etacie a działalność gospodarcza

Czy pracodawca powinien wiedzieć o rozpoczęciu prowadzenia działalności?

Działalność gospodarcza a praca na etacie to bardzo częste zapytanie wielu osób. Zgodnie z treścią artykułu 2 Ustawy o Prawie Przedsiębiorców z dnia 06.03.2018 roku, każdy człowiek na równych prawach może podjąć, wykonywać oraz zakończyć działalność gospodarczą. W teorii nie istnieją więc przeciwskazania do założenia działalności gospodarczej przez osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę. Okazuje się jednak, że osoba, która świadczy pracę na umowie o pracę, nie może prowadzić własnej działalności w sytuacji, gdy:

• została zawarta między pracownikiem a pracodawcą umowa o zakazie konkurencji, a planowane otwarcie działalności wiąże się z działalnością konkurencyjną, o której mowa we wspomnianej umowie;
• podczas zawierania umowy o pracę pracodawca zobowiązał pracownika do zadeklarowania braku prowadzonej działalności gospodarczej lub innego zatrudnienia, a pracownik podpisał taką deklarację.

Te dwa przypadki są przeszkodą do jednoczesnego prowadzenia działalności i zatrudnienia na umowę o pracę. W sytuacji nie zastosowania się do złożonych oświadczeń, pracownikowi grozi odpowiedzialność odszkodowawcza wobec swojego pracodawcy, kiedy poniósł on szkodę niezastosowania się do zakazu konkurencji.

Co do zasady pracownik nie musi informować swojego pracodawcy o rozpoczęciu działalności gospodarczej lub jej wykonywaniu, jednak należy mieć na uwadze bezproblemowe sprawdzenie przez pracodawcę w ogólnodostępnych rejestrach, fakt posiadania firmy przez swoich podwładnych. Dlatego, warto upewnić się, że prowadzona jednoosobowa działalność na etacie nie narusza postanowień zawartych w zakazie konkurencji, a także konieczne jest szczegółowe przeanalizowanie postanowień umowy o pracę. Jeśli pracownik uzna, że prowadzona przez niego działalność gospodarcza nie będzie naruszała reguł zawartych w umowach i nie ciążą na nim inne obowiązki, nie jest zobowiązany do informowania pracodawcy o prowadzeniu działalności.

Kiedy obowiązuje zakaz konkurencji?

Zakaz konkurencji to umowne zobligowanie pracownika do niepodejmowania konkurencyjnej działalności gospodarczej względem pracodawcy, a także niepodejmowania zatrudnienia na rzecz podmiotów będących konkurencją dla obecnego pracodawcy. Okazuje się, że zakaz konkurencji co do zasady obowiązuje każdego pracownika, chyba że w danej sytuacji nie ma obowiązku powstrzymywania się od prowadzenia konkurencyjnej działalności, gdyż nie jest to obowiązkiem dbałości o dobro i interesy zakładu pracy. W takiej sytuacji źródłem powstania obowiązku są postanowienia zawarte w umowie. Po ustaniu stosunku pracy zakaz konkurencji dotyczy pracowników, którzy zawarli odrębną umowę z pracodawcą dotyczącą zakazu konkurencji po zaprzestaniu świadczenia pracy dla danego pracodawcy. Obowiązuje szczególnie w sytuacji pracowników, którzy mieli dostęp do istotnych i ważnych informacji, których wyjawienie mogłoby doprowadzić do powstania szkody dla pracodawcy.

Czy pracodawca powinien wyrazić zgodę na założenie działalności gospodarczej?

Aby rozpocząć prowadzenie własnej działalności gospodarczej pracownik, co do zasady nie musi posiadać zgody swojego przełożonego. Wyjątkiem są osoby pracującej na stanowiskach urzędników administracji samorządowej i państwowej. Pracownicy zatrudnieni na stanowiskach finansowanych z budżetu państwa muszą najpierw prosić o zgodę na otwarcie działalności gospodarczej swojego przełożonego. Może on nie wyrazić zgody, kiedy uzna, że charakter działalności kłóci się z godnością urzędnika państwowego oraz w sytuacji, gdy zachodzi konflikt interesów. W przypadku pozostałych pracowników muszą mieć oni świadomość obowiązującego ich zakazu konkurencji, którego złamanie sprawia, że pracodawca może ubiegać się o naprawienie wyrządzonych szkód poprzez odszkodowanie. Dlatego przed rozpoczęciem działalności warto porozmawiać z pracodawcą oraz dokładnie przeczytać umowy z nim zawarte. Należy pamiętać, że pracownik ma bezwzględny obowiązek dbać o dobro zakładu pracy, dlatego nie może on prowadzić działalności kosztem swojego pracodawcy.

Jak rozliczyć podatki – umowa o pracę i własna działalność gospodarcza?

Własna firma to nie tylko pieczątka firmowa i comiesięczne przychody, ale także obowiązki. Zarobki uzyskiwane na umowie o pracę są opodatkowane na zasadach ogólnych, czyli według tzw. skali podatkowej. W przypadku prowadzenia działalności do wyboru istnieje kilka form opodatkowania, są to:

• skala podatkowa (17% od dochodu minus kwota zmniejszająca oraz 32% od nadwyżki dochodu powyżej 85 528 zł);
• podatek liniowy (19% bez względu na kwotę przychodu);
• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych (stawka procentowa określona ze względu na rodzaj wykonywanej działalności);
• karta podatkowa (kwota podatku stała ze względu na rodzaj działalności, wielkość miasta, w jakim wykonywana jest działalność, ilość zatrudnionych pracowników itd.).

Własna działalność gospodarcza a praca na etacie pozwala na wybór odpowiedniej formy opodatkowania, co do której wymagane jest wypełnienie innego formularza rozliczenia podatku. Najczęściej wybieraną formą jest opodatkowanie skalą podatkową. Jednak należy pamiętać, że mimo iż kwota dochodu z prowadzonej działalności nie przekracza drugiego progu podatkowego, czyli 85 528 złotych, może okazać się, że po dodaniu zarobku z etatu kwota ta zostanie przekroczona, a nadwyżka zostanie opodatkowana 32% stawką podatku.

Warto pamiętać, że w sytuacji złożenia u pracodawcy formularza PIT-2 w momencie rozpoczęcia działalności należy powiadomić pracodawcę o rozliczaniu kwoty wolnej od podatku we własnym zakresie. Jest to obowiązek wszystkich osób, nawet mikroprzedsiębiorców, rozliczających się na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej. Jeżeli praca na etacie pokrywa się z charakterem działań prowadzonej działalności, nie istnieje możliwość jej rozliczania za pomocą podatku liniowego, o czym stanowią przepisy. Jakikolwiek przychód osiągany z tytułu świadczenia usług na rzecz pracodawcy obecnego lub byłego poprzez samozatrudnienie sprawia, że traci się możliwość opodatkowania przychodów podatkiem liniowym z działalności gospodarczej.

Jak rozliczyć składki ZUS pracując na etacie i prowadząc działalność gospodarczą?

Praca na etacie a działalność gospodarcza ZUS wymaga nie tylko rozliczania podatku, ale także składek. Zakres, w jakim pracownik prowadzący działalność będzie uiszczał składki, związany jest z przychodem uzyskiwanym za pomocą wynagrodzenia za pracę. Jeśli jest on wyższy lub równy wysokości pensji minimalnej, to nie ma obowiązku uiszczania składek społecznych. Jeśli jednak jest on niższy, składki odprowadzane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych będą od dochodu uzyskiwanego z działalności gospodarczej.

Na wniosek pracownika i przedsiębiorcy jednocześnie, składki ZUS mogą być odprowadzane dobrowolnie z dochodu uzyskiwanego z działalności gospodarczej oraz z pracy na etacie.

Obowiązkowa składka ZUS, która musi być uiszczana w całości to składka zdrowotna, która powinna być odprowadzona, zarówno z etatu, jak i prowadzonej działalności.

Zwolnienie lekarskie a praca na etacie i działalność gospodarcza

Przepisy jasno stanowią, że przedsiębiorca, który przebywa na zwolnieniu lekarskim, nie może wykonywać żadnych prac zarobkowych. W praktyce oznacza to, że nie może również prowadzić własnej działalności. Dlatego w trakcie zwolnienia lekarskiego musi on zawiesić swoją działalność bądź przekazać jej prowadzenie innej osobie.