Świadczenie urlopowe – co to jest i kto może z niego skorzystać?

Zatrudnione osoby oczywiście same decydują, dokąd pojadą na zasłużony urlop. Wciąż jednak do obowiązków pracodawców należy wypłacanie zatrudnionym świadczeń urlopowych. Obowiązek ten muszą wypełniać tylko określeni przedsiębiorcy w ustalonych odgórnie sytuacjach.

Co to jest świadczenie urlopowe?

Świadczenie urlopowe to rodzaj świadczenia pracowniczego. Przyznawane jest pracownikowi przez pracodawcę wówczas, gdy osoba zatrudniona wykorzystuje swój urlop. Jest ono alternatywnym rozwiązaniem dla świadczeń z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych w przypadku tych firm, które nie są zobowiązane do tworzenia ZFŚS. Świadczenie urlopowe przysługuje każdemu pracownikowi, który korzysta z urlopu wypoczynkowego przez co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych. Przyznawane jest ono raz w roku.

Otrzymanie świadczenia urlopowego nie wymaga przedłożenia żadnego zaświadczenia o dochodach. Co więcej, nie jest również potrzebny wniosek o wypłatę świadczenia urlopowego, ponieważ przysługuje ono z mocy samego prawa. Regulamin wypłacania świadczeń urlopowych zawarty jest zazwyczaj w przepisach wewnętrznych zakładu pracy. Jeśli informacje o nim nie zostały ujęte w wewnętrznych dokumentach, pracodawca musi stosować się do odgórnych przepisów. Te z kolei mówią, iż wypłata należnego świadczenia urlopowego musi nastąpić nie później niż w ostatnim dniu poprzedzającym rozpoczęcie przez pracownika urlopu wypoczynkowego.

Zmiany w prawie

Od 1 stycznia 2017 roku uległa zmianie ustawa z 4 marca 1994 roku o Zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych (tekst jedn. Dz.U. 2016 poz. 800 ze zm.). Nowe przepisy nakładają obowiązek tworzenia funduszu na pracodawców zatrudniających na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty oraz na pracodawców prowadzących działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych, którzy tworzą fundusz bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.

Ponadto nowa ustawa stanowi, że pracodawcy zatrudniający (według stanu na 1 stycznia danego roku) co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, powinni tworzyć Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) na wniosek zakładowej organizacji związkowej.

Przedsiębiorstwa i zakłady pracy, które zatrudniają mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełen etat mogą zrezygnować z utworzenia ZFŚS, a także z wypłacania świadczenia urlopowego. Jednakże muszą o tym powiadomić swoich pracowników najpóźniej do końca stycznia danego roku.

Zakłady budżetowe mają obowiązek tworzenia Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych bez względu na liczbę zatrudnionych pracowników.

Świadczenie urlopowe jest alternatywą dla ZFŚS, to znaczy, że wypłaca je pracodawca, który nie zdecydował się na założenie Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych, a według stanu na dzień 1 stycznia danego roku zatrudnia mniej niż 50 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.

Ile wynosi świadczenie urlopowe?

To pracodawca ustala wysokość świadczenia urlopowego, jednakże nie może być ono wyższe niż wysokość odpisu podstawowego na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych w danym roku. W związku z tym maksymalne kwoty świadczenia urlopowego w 2023 roku wynoszą (Podstawa prawna: Dz.U. 2016 poz. 800):

Dla pracownika zatrudnionego w normalnych warunkach pracy:

• na pełny etat – 1 662,97 zł
• na 3/4 etatu – 1 247,23 zł
• na 1/2 etatu – 831,49 zł
• na 1/4 etatu – 415,74 zł

Dla pracownika wykonującego pracę w szczególnych warunkach lub pracę o szczególnym charakterze – w rozumieniu przepisów o emeryturach pomostowych:

• na pełny etat – 2 217,29 zł
• na 3/4 etatu – 1 662,97 zł
• na 1/2 etatu – 1 108,65 zł
• na 1/4 etatu – 554,32 zł

Dla pracownika młodocianego:

• w pierwszym roku nauki – 221,73 zł
• w drugim roku nauki – 266,07 zł
• w trzecim roku nauki – 310,42 zł

Wypłacane pracownikom świadczenie urlopowe nie podlega składce na ubezpieczenie społeczne. Jest ono przychodem pracownika i stanowi koszt uzyskania przychodu pracodawcy. Jeżeli pracodawca w swojej firmie utworzył Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych, koszt uzyskania przychodu stanowi odpis na ten fundusz, natomiast same wypłaty z funduszu nie stanowią kosztu.

Świadczenie urlopowe dla nauczycieli

Świadczenie urlopowe dla nauczycieli reguluje art. 53 ust 1a Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (Dz.U. 2006 r. nr 97, poz. 674). Zgodnie z tymi przepisami z odpisu na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych wypłacane jest nauczycielowi do końca sierpnia każdego roku świadczenie urlopowe. Odpis na ZFŚS dla nauczyciela zatrudnionego w pełnym wymiarze zajęć w 2023 r. wynosi 3349,73 zł (110% kwoty bazowej). Dla nauczycieli będących emerytami, rencistami lub nauczycielami pobierającymi nauczycielskie świadczenie kompensacyjne dokonywany jest odpis na ZFŚS w wysokości 5% pobieranych przez nich emerytur, rent oraz nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych. Świadczenie urlopowe ustalane jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy i okresu zatrudnienia nauczyciela w danym roku szkolnym.

W roku 2023 wzrosła wysokość odpisu na Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych zarówno nauczycieli, jak i pracowników niepedagogicznych. W konsekwencji wszyscy nauczyciele będą mieli wypłacone wyższe świadczenia urlopowe. Nauczyciel zatrudniony przez cały rok szkolny 2022/2023 w pełnym wymiarze zajęć otrzyma w tym roku świadczenie urlopowe w wysokości 1662,97 złotych.

Świadczenie urlopowe jest tzw. świadczeniem roszczeniowym. Oznacza to, że każdemu pracownikowi, który spełnił niezbędne warunki, świadczenie to bezwzględnie się należy. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy pracodawca zrezygnował z utworzenia ZFŚS i wypłaty świadczeń urlopowych. Ten przypadek musi być uregulowany prawnie, a pracownik – poinformowany o takiej sytuacji do końca stycznia danego roku. W przeciwnym razie osoba zatrudniona ma prawo dochodzić wypłaty świadczenia w przypadku jej zaniechania przez pracodawcę.