Dodatkowo, istnieje także możliwość korzystania z urlopów rehabilitacyjnych, pożytkowanych na turnusy rehabilitacyjne. Wskazujemy, w jakich sytuacjach pracownik uzyskuje dodatkowe dni wolne oraz czym się różnią poszczególne rodzaje dni wolnych od pracy.
Urlop rehabilitacyjny – komu przysługuje?
Zasady przyznawania urlopu rehabilitacyjnego zostały uwarunkowane w przepisach ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Zgodnie z artykułem 19 niniejszego aktu, osoba z niepełnosprawnościami, czyli posiadająca znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności, uzyskuje prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Pracownik z niepełnosprawnościami otrzymuje prawo do dodatkowego urlopu w wymiarze 10 dni roboczych do wykorzystania w każdym roku kalendarzowym. Warunkiem do jego uzyskania jest staż pracy w okresie przynajmniej jednego roku od momentu uzyskania orzeczenia o znacznej lub umiarkowanej niepełnosprawności. Oznacza to, że pracownicy posiadający orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności nie będą uzyskiwali pełnego prawa do urlopu dodatkowego.
Urlop rehabilitacyjny jest rozszerzeniem tradycyjnego urlopu, przysługującemu każdemu pracownikowi zatrudnionemu na umowę o pracę. Z dodatkowych dni wolnych mogą skorzystać także pracownicy z niepełnosprawnościami, którzy zdecydują się na uczestnictwo w turnusie rehabilitacyjnym (tylko na wniosek lekarza), nie częściej jednak niż jeden raz na rok. Dodatkowy urlop dla niepełnosprawnych na turnus rehabilitacyjny nie może jednak trwać dłużej niż 21 dni roboczych w ciągu roku. W innym wypadku pracownik traci prawo do 10 dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego. Urlop turnusowy, podobnie jak urlop dodatkowy wypoczynkowy, nie przysługuje pracownikom z lekkim stopniem niepełnosprawności.
Urlop rehabilitacyjny – jak wykorzystać?
Każdy pracownik, który jest zatrudniony na etacie, nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 lub 26 dni. Liczba dni uzależniona jest od stażu pracy w danej firmie. Jeśli jest on krótszy niż dwa lata, pracownik może skorzystać z urlopu rocznego wynoszącego 20 dni. Jeśli staż jest dłuższy - pracownikowi przysługuje 26 dni roboczych urlopu wypoczynkowego. Osoby niepełnosprawne mają prawo do dodatkowych dni wolnych w trakcie roku kalendarzowego. Co ważne, pracownik z orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności nie jest zobligowany do wykorzystywania urlopu wypoczynkowego do uczestnictwa w rehabilitacji. Oznacza to, że taki pracownik może skorzystać nawet z 57 w pełni płatnych dni urlopowych w ciągu roku kalendarzowego. Składają się na nie: 26 dni podstawowego urlopu wypoczynkowego, 21 dni zwolnienia w związku z udziałem w turnusie i 10 dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego przysługującego osobom z niepełnosprawnościami.
Sytuacja dotyczy jedynie osób, posiadających ważne orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu znacznym lub umiarkowanym. Pracownik z lekką niepełnosprawnością, tak jak zwykły pracownik etatowy, posiada jedynie 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego w ciągu jednego roku kalendarzowego. Urlop może zostać wykorzystany na odpoczynek, podróże czy rekonwalescencję po przebytej kontuzji. Jeśli nabyty uraz dyskwalifikuje ubezpieczonego pracownika z dalszego wypełniania obowiązków, może on skorzystać ze świadczeń chorobowych. W przypadku przewlekłej niezdolności do pracy można również starać się o uzyskanie świadczenia rehabilitacyjnego.
Urlop rehabilitacyjny a urlop wypoczynkowy – czym się różnią?
Urlop rehabilitacyjny jest nazwą zwyczajową, określającą zwolnienie od wykonywania obowiązków dla pracodawcy z zachowaniem pełnego prawa do uzyskiwania pensji. Drugi człon "rehabilitacyjny" wskazuje, że urlop może zostać spożytkowany przez pracownika w ramach turnusu. Warunkiem uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym jest uzyskanie pozwolenia od lekarza - to on wnioskuje o turnus dla pracownika z niepełnosprawnościami. Pracownik może skorzystać także z urlopu rehabilitacyjnego w celu wykonania badań specjalistycznych i innych zabiegów. Warunkiem, jest jednak brak możliwości wykonywania tych czynności poza godzinami pracy, co w praktyce raczej rzadko się zdarza.
Z kolei urlopem wypoczynkowym określany jest ustawowo nadany pracownikom czas wolny od pracy. Dotyczy on zarówno osób z niepełnosprawnościami, jak i osób w pełni zdrowych. Urlop wypoczynkowy jest co do zasady równy: wynosi 20 lub 26 dni roboczych. W niektórych sytuacjach pracownik niepełnosprawny może być uprawniony do urlopu wypoczynkowego w wymiarze większym niż 26 dni. Wskazuje na to art. 19 ust. 2 rzeczonej ustawy. Wówczas osoba ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności traci prawo do dodatkowego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 10 dni. Reasumując, główne różnice polegają na tym, że:
- Urlop rehabilitacyjny to zwolnienie od pracy przysługujące pracownikom z orzeczeniami znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
- Urlop rehabilitacyjny może być spożytkowany w ramach turnusu rehabilitacyjnego trwającego maksymalnie 21 dni roboczych. Tego typu wyjazd odbywa się na wcześniejszy wniosek lekarza i nie może mieć miejsca częściej, niż raz w roku.
- Urlop wypoczynkowy przysługuje wszystkim pracownikom etatowym.
- Urlop wypoczynkowy może zostać spożytkowany na dowolny cel.
- Urlop wypoczynkowy może, ale nie musi, zostać spożytkowany na cele rehabilitacyjne.
Czy urlop rehabilitacyjny można dzielić?
Zapisy obowiązującej ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych nie regulują, czy dodatkowy urlop dla niepełnosprawnego pracownika może zostać podzielony. Pracodawca ma zatem obowiązek udzielić zwolnienia od pracy jednorazowo i w pełnym wymiarze czasowym. Pracodawca nie może samodzielnie dzielić urlopu, gdyż mogłoby wówczas dochodzić do niekorzystnych sytuacji. Wystarczy sobie wyobrazić, że zatrudniający dzieli 10 dni urlopu na... 10 oddzielnych okresów, każdy po w wymiarze jednego dnia. Oznacza to, że zgodnie z prawem, wyłącznie pracownik może wystąpić o podzielenie urlopu dodatkowego. Decyzja nie jest jednak wiążąca - pracodawca może odrzucić taką propozycję ze względu na konieczność zapewnienia ciągłości pracy w zakładzie. Dużym ułatwieniem dla pracownika jest automatyczne generowanie wniosków o urlop. Przykłady:
- Niepełnosprawny pracownik wnioskuje o podzielenie 10 dni dodatkowego urlopu na 2 oddzielne okresy: po 6 i 4 dni. Jeśli pracodawca uzna, że tego typu podział nie naruszy normalnego toku pracy przedsiębiorstwa, może się na taką propozycję zgodzić.
- Pracodawca chce podzielić pracownikowi dodatkowy urlop na trzy oddzielne okresy. Pracownik wyraźnie zaznacza, że taki podział go nie satysfakcjonuje. Bez zgody pracownika zatrudniający nie może samodzielnie dzielić urlopu. Punktem wyjścia jest zapewnienie dni wolnych jednorazowo i w całości.
- Zatrudniony chce otrzymywać 10 piątków z rzędu jako dni wolne, w uzasadnieniu wskazując, że korzysta z dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Pracodawca może się nie zgodzić na taki wniosek, gdyż regularny brak jednego pracownika w każdy piątek mógłby naruszać ciągłość pracy zakładu.
