Składa się na to przede wszystkim kwestia praw i obowiązków pracownika. Niekwestionowanym prawem pracownika jest prawo do urlopu. Urlop wypoczynkowy przysługuje w ramach zatrudnienia na postawie umowy o pracę. Obowiązkiem pracodawcy jest udzielenie urlopu pracownikowi. Przedstawiamy jak przepisy regulują kwestię urlopu wypoczynkowego, urlopu okolicznościowego, a także na czym polega dodatkowy urlop wypoczynkowy dla niepełnosprawnego pracownika.
Urlop wypoczynkowy – komu przysługuje i w jakim wymiarze
Kodeks pracy urlop wypoczynkowy i jego długość uzależnia od stażu pracy. W przypadku osób, które po raz pierwszy podejmują zatrudnienie, prawo do urlopu wypoczynkowego przysługuje dopiero po upływie każdego miesiąca pracy. Po każdym miesiącu nabywa prawo o 1/12 wymiaru urlopu. W następnym roku kalendarzowym, pracownik uzyskuje już prawo do kolejnego urlopu.
W ciągu pierwszego roku pracy, urlop narasta proporcjonalnie wraz z przepracowanymi miesiącami. Zważając na wymiar urlopu określony dla pracowników, którzy nie przepracowali 10 lat, w ciągu roku przysługuje 20 dni. Zatem, po każdym miesiącu pracownik posiada prawo do 1 i 2/3 dnia urlopu. Z kolei w następnych latach obowiązuje już art. 154 kodeksu pracy, który wskazuje, że w przypadku osób:
- zatrudnionych na okres krótszy niż 10 lat przysługuje 20 dni urlopu;
- zatrudnionych na okres wynoszący co najmniej 10 lat wymiar urlopu wynosi 26 dni.
W okres zatrudnienia wliczane są także lata nauki, które nie ulegają sumowaniu. W przypadku ukończenia:
- szkoły zasadniczej lub równorzędnej - 3 lata;
- średniej szkoły zawodowej - 5 lat;
- średniej szkoły ogólnokształcącej - 4 lata;
- szkoły policealnej - 6 lat;
- szkoły wyższej - 8 lat.
Podczas określania wymiaru urlopu dla pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy należy pamiętać, że urlop wypoczynkowy jest określany proporcjonalnie do danego wymiaru czasu pracy. Urlop zawsze jest zaokrąglany w górę, do pełnego dnia.
W przypadku osób, które w ciągu roku nie wykorzystają urlopu wypoczynkowego, przechodzi on na następny rok kalendarzowy. Pracownik musi wykorzystać zaległy urlop do 30 września następnego roku.
Wniosek o urlop wypoczynkowy – jak wypełnić?
Wniosek o urlop wypoczynkowy nie jest skomplikowanym formularzem. Ważne jest, aby pracownik wskazał następujące informacje: imię i nazwisko, stanowisko, miejsce i datę sporządzenia, dane pracodawcy, a także należy wskazać do kogo kierowany jest wniosek. Wniosek powinien mieć krótką i zwięzłą konstrukcję, w której jest prośba o udzielenie urlopu wypoczynkowego. Należy wskazać także termin planowanego urlopu i liczba dni wykorzystanego urlopu. Całość musi być podpisana przez wnioskującego pracownika.
W celu harmonizowania procesu wnioskowania o urlop, pracodawca może skorzystać z elektronicznych programów, które podwyższają komfort pracowników i działu kadr.
Urlop okolicznościowy
Kodeks pracy nie odnosi się do kwestii urlopu okolicznościowego. Zapisy z nim związane znajdują się w Rozporządzeniu w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. Jako urlop okolicznościowy określa się zwolnienie od pracy, które następuje na skutek wystąpienia szczególnych okoliczności w życiu prywatnym pracownika. Mianem tych szczególnych okoliczności można określić wydarzenia, które są związane z najbliższymi osobami i z zasady budzą silne emocje.
Urlop okolicznościowy, w zależności od okoliczności, może przysługiwać jako jeden lub dwa dni wolnego. Za tę nieobecność przysługuje wynagrodzenie, naliczane tak jak w przypadku urlopu wypoczynkowego. Dwa dni urlopu okolicznościowego przysługują z uwagi na:
- zawarcie związku małżeńskiego,
- narodziny dziecka,
- śmierć i pogrzeb dziecka, męża/żony, matki/ojca, macochy/ojczyma.
Jeden dzień urlopu okolicznościowego przysługuje z uwagi na:
- ślub dziecka,
- śmieć i pogrzeb babci/dziadka, brata/siostry, teścia/teściowej, innej osoby będącej na utrzymaniu lub pod bezpośrednią opieką.
Pracodawca nie posiada możliwości żądania od pracownika przekazania dokumentów potwierdzających wystąpienia tych okoliczności. Pracownik jednak może przedstawić je do wglądu i na tę okoliczność osoba odpowiedzialna może sporządzić notatkę służbową.
Urlop wypoczynkowy dla niepełnosprawnego pracownika
Pracownik niepełnosprawny może liczyć na dodatkowe przywileje, które gwarantuje mu Kodeks pracy. Kodeks pracy przewiduje 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego, który uzależniony jest od stażu pracy oraz dodatkowe 10 dni, które przysługuje z tytułu posiadanego stopnia niepełnosprawności. Dotyczy to wyłącznie znacznego i umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. W przypadku osób posiadających stwierdzony lekki stopień niepełnosprawności ustawa, nie przewiduje dodatkowego urlopu. W rezultacie w ciągu roku pracownikowi przysługuje 30 albo 36 dni urlopu. Urlop wypoczynkowy dla niepełnosprawnego pracownika jest także proporcjonalnie przeliczany w przypadku zatrudnienia na niepełny etat.
Dodatkowy urlop wypoczynkowy dla niepełnosprawnego pracownika
Istotna jest informacja, że pracodawca posiada obowiązek przyznania pracownikowi niepełnosprawnemu dodatkowych dni urlopu wypoczynkowego. Pracownik nie musi składać specjalnych wniosków o przyznanie tych 10 dni wolnych. Przedstawienie pracodawcy zaświadczenia o posiadanej grupie niepełnosprawności jest tożsame z uzyskaniem dodatkowego urlopu wypoczynkowego.
Dodatkowy urlop wypoczynkowy jest bardzo często błędnie kojarzony ze świadczeniem rehabilitacyjnym. Są to zupełnie dwie, niezależne od siebie kwestie. Definicja dodatkowego urlopu wypoczynkowego powinna być już znana po zapoznaniu się z treścią artykułu, jednak dla uzyskania przejrzystej sytuacji warto przeanalizować, co to jest świadczenie rehabilitacyjne i kiedy ono przysługuje.
Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje dla osób, które w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wykorzystały cały przysługujący okres zasiłku chorobowego i stan zdrowia uniemożliwia powrót do świadczenia pracy. Wówczas przysługuje im możliwość ubiegania się o przyznanie świadczenia rehabilitacyjnego. Przyznawane jest wyłącznie w sytuacjach, gdy po zakończeniu leczenia możliwy jest pełny powrót do zdrowia i tym samym do wykonywanej pracy. Świadczenie rehabilitacyjne jest przyznawane maksymalnie na okres roku.
Podsumowując, z dodatkowego urlopu wypoczynkowego mogą skorzystać wyłącznie osoby, które posiadają umiarkowany lub znaczny stopień niepełnosprawności i nie muszą o niego wnioskować do pracodawcy. Z kolei w przypadku świadczenia rehabilitacyjnego, ubiegać się może o nie każda osoba, która wyczerpała już przysługujące chorobowe i potrzebuje dodatkowego czasu na powrót do zdrowia. Świadczenie rehabilitacyjne w rzeczywistości może przysługiwać każdemu, a nie tylko osobom, które posiadają stwierdzony stopień niepełnosprawności. Należy wspomnieć, że dodatkowy urlop wypoczynkowy wypłaca pracodawca, a świadczenie rehabilitacyjne finansuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
