Jedną z najważniejszych kwestii na gruncie podatkowym jest prawidłowe zdefiniowanie, czy dane przedsiębiorstwo jest tzw. podmiotem powiązanym. Ma to szczególne znaczenie w przypadku firm, które składają raport JPK. Aby dokonać prawidłowej kwalifikacji należy posiadać odpowiednią wiedzę dotyczącą obowiązujących uregulowań prawnych w tym zakresie. Tym bardziej, że jakiś czas temu nastąpiła nowelizacja przepisów ustawowych i podmioty powiązane zostały zdefiniowane w inny sposób niż dotychczas.

Każdy przedsiębiorca powinien znać podstawowe pojęcia z obszaru biznesu, rynku gospodarczego, a przede wszystkim orientować się co do zmian w prawie podatkowym. ma to szczególne znaczenie, ponieważ to właściciel podmiotu gospodarczego odpowiada osobiście za wszelkie błędy w księgach podatkowych, raportach i innych dokumentach przedstawianych organom skarbowym. 

Czym są podmioty powiązane?

Podmioty powiązane definicja tego pojęcia jest złożona i nie podawana przez ustawodawcę wprost, lecz poprzez wskazanie kilku kluczowych kryteriów, jakie należy brać pod uwagę, aby móc mówić o tym, że dane przedsiębiorstwo jest właśnie podmiotem powiązanym. Zgodnie z ustawą o CIT oraz ustawą o PIT przez podmioty powiązane należy rozumieć: 1) podmioty, z których jeden wywiera znaczący wpływ na co najmniej jeden inny podmiot; albo 2) podmioty, na które wywiera znaczący wpływ ten same inny podmiot lub małżonek, krewny lub powinowaty do drugiego stopnia osoby fizycznej wywierające znaczący wpływ na co najmniej jeden podmiot; lub 3) spółkę niemającą osobowości prawnej i jej wspólników; lub 4) podatnika i jego zagraniczny zakład. 

Podmioty powiązane – definicja

Aby można było mówić o podmiotach powiązanych musi więc wystąpić między nimi zależność związana z osobami lub kapitałem. Podmiotami takimi mogą być osoby fizyczne, osoby prawne lub jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej lub też zagraniczny zakład. Ustawodawca wskazuje więc na bardzo szeroki zakres powiązań, dlatego tak ważne jest dokładne i szczegółowe ich przeanalizowanie. Prawodawca wprowadza także konieczność odpowiedniego oznaczania faktur dokumentujących daną transakcję finansową z podmiotami powiązanymi, dzięki czemu kontrolerzy skarbowi już na pierwszy rzut oka będą mieć jasność, czy doszło do operacji między podmiotami zależnymi. 

Kiedy podmiot gospodarczy staje się podmiotem powiązanym?

W ustawowej definicji mowa o “znacznym wpływie”. Należy rozumieć przez to jedną z trzech sytuacji: 1) posiadanie bezpośrednio lub pośrednio co najmniej 25% udziału w kapitale, prawa głosu w organach kontrolnych, stanowiących lub zarządzających; udziałów lub praw do udziału w zyskach lub majątku lub ich ekspektatywy, w tym jednostek uczestnictwa i certyfikatów inwestycyjnych; 2) faktyczną zdolność osoby fizycznej do wpływania na podejmowanie kluczowych decyzji gospodarczych przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej; albo 3) pozostawanie w związku małżeńskim lub występowanie pokrewieństwa lub powinowactwa do drugiego stopnia. Mowa więc na przykład o operacjach finansowych zachodzących między firmami prowadzonymi przez członków tej samej rodziny lub powiązanych wkładem kapitałowym. 

Czym są ceny transferowe i kogo obowiązują?

Zgodnie z obowiązującymi normami podatkowymi poprzez ceny transferowe należy rozumieć ceny stosowane we wszystkich transakcjach realizowanych przez te podmioty gospodarcze, między którymi występują powiązania lub też mającymi siedzibę w raju podatkowym, a więc w państwach, na terenie których stosuje się ryzykowną optymalizację podatkową. Konieczność zachowania odpowiedniego poziomu cen transferowych wymusza na podmiotach powiązanych obowiązek szczegółowego dokumentowania zawieranych transakcji. Ostatnia nowelizacja przepisów spowodowała podniesienie progów, przez podatnicy zobligowani są do sporządzania dokumentacji w przypadku, gdy wartość ich przychodów lub kosztów w poprzedzającym roku podatkowym równa jest co najmniej kwocie 2 mln euro. Podstawowy próg transakcji wynosi w tej chwili 50 tys. euro i rośnie w zależności od przychodów. 

Podmioty z rajów podatkowych - wszystko, co trzeba wiedzieć

Prawodawca wskazuje na obowiązek dokumentowania operacji finansowych również przez podatników, którzy zawierają z podmiotem mającym siedzibę w raju podatkowym umowy spółki niebędącej osobą prawną, jeżeli łączna wartość wniesionych wkładów przekracza 100 tys. zł. Kolejny przypadek dotyczy sytuacji, w której podmiot gospodarczy dokonuje zapłaty na rzecz przedsiębiorcy z siedzibą w raju podatkowym, jeśli łączna kwota wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona przekracza 100 tys. zł lub gdy podmioty zawierają umowę wspólnego przedsięwzięcia, którego realizacja jest warta ponad 100 tys zł. Warto dodać, że jako raj podatkowy traktuje się państwa, które zostały wskazane w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 17 maja 2017 r. w sprawie określenia krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób prawnych.                            

Podmiot powiązany a JPK


Nowelizacja przepisów skutkuje ponadto koniecznością zapoznania się z nowymi zasadami sporządzania Jednolitego Pliku Kontrolnego VAT. Podobnie jak na fakturach, także i tutaj, przedsiębiorcy będą zobligowani do stosowania dodatkowych oznaczeń i adnotacji. Mowa przede wszystkim o symbolach towarowo-usługowych GTU czy symbolu “TP”, który należy zastosować właśnie przy oznaczeniu transakcji między podmiotami powiązanymi. Widzimy więc, że to podatnik musi wziąć na siebie ciężar oceny, z którymi dokładnie podmiotami jest powiązany, a które można wykreślić z tego grona. W przypadku kontroli skarbowej to przedsiębiorca będzie się bowiem musiał tłumaczyć z podjętej decyzji, w tym także braku odpowiednich oznaczeń. Dlatego tak istotna jest dokładna analiza sytuacji i stosowanie przepisów na tyle ostrożnie, aby nie było konieczności mierzenia się później z konsekwencjami prawnymi swoich czynów.