Dzień wolny za oddawanie krwi. Czy przysługuje dodatkowy urlop?

Oddawanie krwi a praca

Dodatkowy dzień wolny albo zwolnienie na kilka godzin z pracy przysługuje każdej zatrudnionej osobie. Warunkiem, który bezwzględnie musi zostać spełniony jest okazanie pracodawcy zaświadczenia otrzymanego w stacji krwiodawstwa. Oddawanie krwi a dzień wolny pracownika jest regulowane przez rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy. We wskazanym akcie prawnym został określony obowiązek pracodawcy do udzielenia pracownikowi - krwiodawcy przysługującego dodatkowego czasu wolnego. Czas ten należy przeznaczyć na oddanie krwi w stacji krwiodawstwa albo przeprowadzenie okresowych badań lekarskich, które zostały zlecone przez taką stację i gdy takie badania nie mogą zostać wykonane w czasie wolnym od pracy. Wymiar czasu wolnego, który przysługuje danej osobie, zależny jest od uznania konkretnej stacji i musi być wyrażony na piśmie. Może to być cały dzień wolny za oddanie krwi albo tylko jego część.

Dzień wolny za oddanie krwi i inne przywileje dla krwiodawcy

Istotną informacją dla pracownika oddającego krew jest fakt, że należy mu się wynagrodzenie, nawet gdy był nieobecny cały dzień. Kwota przysługująca pracownikowi jest równa wypłacie jak za urlop wypoczynkowy (§ 5 ust.1 rozporządzenia MPiPS z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy). Charakter absencji z tytułu oddawania krwi jest w pełni usprawiedliwiony i zostało to uregulowane w ustawie z dnia 22 sierpnia 1997 r. o publicznej służbie krwi. W art. 9 wymienione zostały przywileje przysługujące osobom oddającym krew:

• zwolnienie od pracy w dniu, w którym oddaje krew, i na czas okresowego badania lekarskiego dawców krwi na zasadach określonych w odrębnych przepisach;
• zwrot utraconego zarobku na zasadach wynikających z przepisów prawa pracy;
• zwrot kosztów przejazdu do jednostki organizacyjnej publicznej służby krwi na zasadach określonych w przepisach w sprawie diet i innych należności z tytułu podróży służbowych na obszarze kraju; koszt przejazdu ponosi jednostka organizacyjna publicznej służby krwi;
• posiłek regeneracyjny.

Dodatkowo dla Honorowych Zasłużonych Krwiodawców przewidziane są zniżki na niektóre leki oraz możliwość skorzystania z usług farmaceutycznych oraz świadczeń zdrowotnych bez kolejki.

Czy pracodawca może odmówić oddania krwi?

Wiele osób chcących oddać krew po raz pierwszy, zastanawia się, czy pracodawca może odmówić dnia wolnego z powodu oddania krwi i czy na pewno nie będzie mieć kłopotów w pracy. Dla pracodawcy nieobecność pracownika często nie jest komfortową sytuacją, gdyż wiąże się to z reorganizacją pracy i kwestia zastępstw ma wpływ na całą organizację dnia pracy w danej firmie. Okoliczność krwiodawstwa dotyczy sfery prywatnych wyborów pracownika i przesądza to o tym, że żaden szef nie może mu tego zakazać lub ograniczyć decyzję. Pracodawca doskonale zdaje sobie sprawę, że oddanie krwi nie zajmie tylko chwili, ale wiąże się to najczęściej z całym wolnym dniem pracownika, gdyż cała procedura jest ściśle określona. Najpierw trzeba się zarejestrować i wypełnić kwestionariusz z licznymi pytaniami, potem badany jest poziom hemoglobiny i kwalifikacja do pobrania krwi. Doliczyć należy czas na odpoczynek po samym oddawaniu krwi. Najlepszym rozwiązaniem jest wcześniejsze poinformowanie pracodawcy o swoich planach dotyczących chęci oddania krwi i wskazanie dnia kiedy zamierzamy się tam udać. Oddanie krwi a dzień wolny w pracy najlepiej uzgodnić z przełożonym wcześniej, dzięki czemu pracodawca nie będzie zaskoczony i łatwiej zorganizuje pracę reszty zespołu. Taka nieobecność pracownika często jest możliwa wcześniej do przewidzenia i zamiar skorzystania ze zwolnienia uznać należy za okoliczność, którą powinno się zgłosić pracodawcy zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w § 2 ust. 1 rozporządzenia MPiPS z 15 maja 1996 r.

Oddanie krwi a praca w nocy

Zgodnie z przepisami ustawy o publicznej służbie krwi (przytoczony wcześniej art.9) pracownikowi przysługuje dzień wolny w pracy za oddanie krwi. Jeżeli praca rozpoczyna się w godzinach wieczornych, a koniec następuje rano następnej doby - to należy te godziny rozumieć jako dzień pracy pracownika.

Czy pracodawca może zakwestionować częstość oddawania krwi przez pracownika?

Pracodawca nie ma prawa decydować o częstotliwości oddawania krwi przez pracownika ani też kwestionować zaleconych badań, które są związane z oddaniem krwi. O zasadności i celowości, a także okolicznościach oddawania krwi przez pracownika może zdecydować tylko wykwalifikowany personel w stacji krwiodawstwa. Zgodnie z wytycznymi stacji krwiodawstwa, należy przestrzegać zasady, aby mężczyźni oddawali krew maksymalnie 6 razy w roku, natomiast kobietom zaleca się oddawanie krwi nie częściej niż 4 razy w roku.