Faktura bez VAT podatnika korzystającego ze zwolnienia

Obowiązek wystawiania faktur dotyczy czynnych podatników VAT, jednak z możliwości wystawienia faktury mogą także korzystać podatnicy zwolnieni z podatku od towarów i usług. Dzięki temu możliwe jest wystawianie nie tylko rachunków, ale też faktur bez VAT. Jak taka faktura powinna wyglądać, aby prawidłowo dokumentowała sprzedaż?

Faktura bez VAT – kto i kiedy może ją wystawić?

Faktura jest, zgodnie z definicją Ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług, dokumentem w formie papierowej lub elektronicznej, który zawiera wszelkie dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie.

Faktury – co do zasady – dokumentują następujące transakcje:

1. sprzedaż, a także dostawa towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2, dokonywane przez podatnika na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem;

2. sprzedaż wysyłkową z terytorium kraju i sprzedaż wysyłkową na terytorium kraju na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

3. wewnątrzwspólnotową dostawę towarów na rzecz podmiotu innego niż wskazany w pkt 1;

4. otrzymanie przez podatnika całości lub części zapłaty przed dokonaniem czynności, o których mowa w pkt 1 i 2, z wyjątkiem przypadku, gdy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4.

Art. 106b ust. 2 ustawy o podatku VAT umożliwia jednak wystawianie faktur, których zadaniem jest dokumentowanie sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie: art. 43 ust. 1, art. 113 ust. 1 i 9 albo przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3. W odniesieniu do tych sytuacji faktura (bez VAT) może stanowić alternatywę dla rachunku.

Wyjątkiem jest przypadek, w którym faktury zażąda nabywca towaru lub usługi w ciągu trzech miesięcy od końca miesiąca, w którym towar dostarczono, wykonano usługę albo otrzymano całość lub część zapłaty. Wówczas wystawienie faktury jest obowiązkowe. Dotyczyć to może następujących transakcji: czynności, które wymienione są w ust. 1 pkt 1, z wyjątkiem czynności, które wymienia art. 19a ust. 5 pkt 4 oraz otrzymania całości albo części zapłaty jeszcze przed zrealizowaniem tych czynności (oprócz przypadku, kiedy zapłata dotyczy wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów), jak również sprzedaży zwolnionej, którą reguluje ust. 2, z zastrzeżeniem art. 117 pkt 1 i art. 118 ustawy o podatku VAT.

Co powinna zawierać faktura?

Zawartość faktury określa art. 106e ustawy o podatku VAT. Zgodnie z jego zapisami, na fakturze powinny znajdować się takie informacje, jak: data jej wystawienia; kolejny numer (nadawany w ramach serii) jednoznacznie identyfikujący dokument; imiona i nazwiska albo nazwy podatnika i nabywcy towarów i usług, wraz z ich adresami; numery identyfikacyjne stron na potrzeby podatku; data dokonania lub zakończenia dostawy towaru albo wykonania usługi, ewentualnie data otrzymania zapłaty; nazwa (rodzaj) towaru lub usługi; miara i liczba (ilość) dostarczonych towarów albo zakres wykonanych usług; cena jednostkowa netto towaru albo usługi; kwoty rabatów i obniżek; wartość sprzedaży netto; stawka podatku; suma wartości sprzedaży netto (opodatkowanej i zwolnionej od podatku); kwota podatku; kwota należności ogółem oraz szczegółowe dane dotyczące m.in. metody kasowej, samofakturowania czy odwrotnego obciążenia.

W odniesieniu do faktury bez VAT można jednak zastosować węższy zakres danych zawartych w dokumencie. Zgodnie z przepisami można pominąć następujące elementy:

• numer, z pomocą którego nabywca towarów lub usług jest identyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał towary lub usługi, jak również numer VAT-UE, jeśli takim się posługuje,

• stawki VAT,

• kwota podatku od sumy wartości sprzedaży netto z podziałem na kwoty dotyczące poszczególnych stawek podatku.

Z powyższego wynika, że faktura bez VAT powinna zawierać następujące elementy:

• data wystawienia faktury bez VAT,

• numer kolejny,

• nazwa podatnika i nabywcy oraz ich adresy,

• ilość i miarę towarów lub usług,

• cena jednostkowa towaru lub usługi,

• kwota należności ogółem,

• przepis, na podstawie którego podatnik korzysta ze zwolnienia z VAT.

Z konieczności podawania podstawy prawnej zwolnienia z VAT są wyłączeni podatnicy korzystający ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7, 37-41 ustawy o VAT, czyli na przykład podatnicy świadczący usługi ubezpieczeniowe. Informacji o podstawie prawnej zwolnienia nie musi też zawierać faktura wystawiona przez podatnika korzystającego ze zwolnienia podmiotowego z VAT na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o VAT, ze względu na nieprzekroczenie limitu 200 tys. zł obrotów.

Faktura zwolniona z VAT – omówienie wzoru

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 roku w sprawie wystawiania faktur określa, jakie informacje powinny być zawarte w dokumentach, mogących posiadać węższy zakres danych niż ten, który opisany został w art. 106e ustawy o podatku od towarów i usług.

Zgodnie z postanowieniami tego rozporządzenia:

• faktura, która dokumentuje dostawę towarów albo świadczenie usług, które są zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2-6, 8-36 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 ustawy o podatku VAT zawierać powinna takie dane, jak: data wystawienia; kolejny numer; imiona i nazwiska albo nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług, wraz z ich adresami; nazwa (rodzaj) towaru albo usługi; miara i liczba (ilość) dostarczonych towarów albo zakres wykonanych usług; cena jednostkowa towaru albo usług; kwota należności ogółem; podstawa prawna stosowania zwolnienia od podatku (np. przepis ustawy, aktu wydanego na jej podstawie, przepis dyrektywy);

• faktura, która dokumentuje świadczenie usług, które są zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 7, 37-41 ustawy o podatku VAT zawierać powinna następujące informacje: data wystawienia; kolejny numer; imiona i nazwiska albo nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług; nazwa usługi; kwota, której dokument dotyczy;

• faktura, która dokumentuje dostawę towarów albo świadczenie usług, które są zwolnione od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9 ustawy o podatku VAT powinna z kolei zawierać: datę jej wystawienia; kolejny numer; imiona i nazwiska albo nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług (wraz z ich adresami); nazwę (rodzaj) towaru albo usługi; miarę oraz liczbę (ilość) dostarczonych towarów albo zakres wykonanych usług; cenę jednostkową towaru albo usługi oraz kwotę należności ogółem.

Wzór faktury bez VAT nie został narzucony przez ustawodawcę. Jak wskazano wyżej, określił jedynie elementy, które w takiej fakturze powinny się znaleźć.