Jak wyliczać wynagrodzenie chorobowe?

Każdy, kto zatrudnia pracowników na podstawie stosunku pracy musi liczyć się z sytuacją, kiedy pracownik przedstawi zwolnienie lekarskie. Dlatego warto wiedzieć, jakie przepisy dotyczą wynagrodzenia chorobowego, kiedy ubezpieczenie chorobowe uprawnia pracownika do skorzystania z wynagrodzenia chorobowego czy też jak obliczać podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego.

Wynagrodzenie chorobowe - co warto o nim wiedzieć?

Świadczeń, które przysługują pracownikowi w okresie czasowej niezdolności do pracy, której podstawę stanowi zwolnienie lekarskie, dotyczy art. 92. Kodeksu pracy. Przepisy w nim zawarte wyróżniają sytuacje, kiedy pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia chorobowego i sytuacje, kiedy pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia chorobowego.

Prawo do 80% wynagrodzenia

Ze względu na chorobę lub odosobnienie w związku z chorobą zakaźną – które trwają łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego (w odniesieniu do pracownika, który skończył 50. rok życia do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego) – pracownik zachowuje prawo do swojego wynagrodzenia w wymiarze 80%. Wyjątkiem są sytuacje, w których przepisy prawa pracy obowiązujące danego pracodawcę przewidują z tego tytułu wynagrodzenie wyższe. Co szczególnie istotne - w powyższym przypadku wynagrodzenie chorobowe wypłaca pracodawca.

Jeżeli wskazana wcześniej niezdolność do pracy jest dłuższa od 33 dni w ciągu roku kalendarzowego (lub 14 dni w przypadku pracownika, który skończył co najmniej 50 lat), pracownik skorzystać może z zasiłku chorobowego, określonego odrębnymi przepisami. W tym przypadku to Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) wypłaca wynagrodzenie chorobowe, określane zasiłkiem chorobowym.

Prawo do 100% wynagrodzenia

Zdarzają się też sytuacje, kiedy pracownik zachowuje prawo do 100% wynagrodzenia. Kiedy taka sytuacja ma miejsce? Kiedy wynagrodzenie chorobowe jest wypłacane z tytułu niezdolności do pracy wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo na skutek choroby, która przypada w trakcie ciąży. 

Oprócz sytuacji, kiedy niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem, wspomniane zasady dotyczące wymiaru wynagrodzenia chorobowego stosuje się w przypadku, gdy pracownik musi poddać się niezbędnym badaniom lekarskim, które przewidziano dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów albo gdy poddaje się zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów.

Na jakich zasadach oblicza się wynagrodzenie chorobowe?

Wynagrodzenie chorobowe, o którym mowa w wyżej wymienionych przepisach oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy.

Kodeks pracy stanowi również, że wynagrodzenie chorobowe nie ulega obniżeniu w przypadku ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Ponadto znajdziemy tam także zapis, że wynagrodzenie chorobowe nie przysługuje w przypadkach, w których pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego.

Komu przysługuje prawo do zasiłku chorobowego?

W tym miejscu warto wyjaśnić, komu przysługuje prawo do zasiłku chorobowego. Otóż, prawo do zasiłku chorobowego – a tym samym do wynagrodzenia chorobowego – ubezpieczony nabywa po 30 dniach nieprzerwanego obowiązywania ubezpieczenia chorobowego (to tzw. okres wyczekiwania) lub wtedy, gdy upłynie 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. Krótszy czas dotyczy osób, które temu ubezpieczeniu podlegają obowiązkowo, dłuższy – dobrowolnie. 

Do okresu ubezpieczenia wlicza się również poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego (o ile przerwa pomiędzy nimi nie była dłuższa niż 30 dni, chyba że wynikała z urlopu wychowawczego, bezpłatnego lub z odbywania czynnej służby wojskowej przez niezawodowego żołnierza). Prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia przysługuje jedynie w ściśle określonych przez Ustawę z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, przypadkach.

Jak wyliczyć wynagrodzenie chorobowe?

O tym, jak obliczyć chorobowe, stanowi rozdział ósmy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, dotyczący zasad ustalania podstawy wymiaru zasiłków, które przysługują ubezpieczonym będącym pracownikami. Zgodnie z art. 36 wspomnianej ustawy: „Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 6 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy”. Jeśli jednak wynagrodzenie ulega znacznym wahaniom ze względu na charakter pracy lub zasady wynagradzania, to bierze się pod uwagę przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacane nie przez 6, a 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Wystąpienie niezdolności do pracy z powodu choroby lub wypadku przed upływem 6 lub 12 miesięcy

Jeżeli do niezdolności dochodzi przed upływem wspomnianego okresu 6 lub 12 miesięcy, podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego wyliczana jest w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie z pełnych, kalendarzowych miesięcy ubezpieczenia. Wobec tego zasiłek chorobowy (i analogicznie wynagrodzenie chorobowe) za jeden dzień niezdolności do pracy to jedna trzydziesta części wynagrodzenia, które stanowi podstawę wymiaru zasiłku. Dodać należy, iż „Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia uzyskanego u płatnika składek w okresie nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, w trakcie którego powstała niezdolność do pracy”.

Jeśli natomiast niezdolność do pracy powstaje jeszcze przed zakończeniem pełnego, kalendarzowego miesiąca ubezpieczenia chorobowego, podstawą dla wymiaru zasiłku jest wynagrodzenie, które zatrudniony otrzymałby, gdyby przepracował pełny miesiąc. W takiej sytuacji podstawa wyliczana jest w oparciu o: miesięczne wynagrodzenie ustalone w umowie o pracę (lub w innym akcie, który sankcjonuje stosunek pracy), gdy obowiązuje zatrudnionego stała stawka miesięczna; miesięczne wynagrodzenie ustalone poprzez podzielenie wynagrodzenia za przepracowane dni robocze przez liczbę dni przepracowanych oraz pomnożenie przez liczbę dni, które zatrudniony powinien przepracować w danym miesiącu (w przypadku, gdy przepracował przynajmniej 1 dzień) lub kwotę zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej, miesięcznej wysokości, wypłaconej za miesiąc, w którym doszło do niezdolności do pracy, pracownikom będącym na tym samym lub podobnym stanowisku pracy u danego pracodawcy, gdzie przysługuje zasiłek (jeśli ubezpieczony nie uzyskał żadnego wynagrodzenia).

Wyliczenie wynagrodzenia chorobowego

W pozostałych przypadkach przeciętne miesięczne wynagrodzenie, które stanowi podstawę wymiaru zasiłku, ustalane jest poprzez podzielenie wynagrodzenia otrzymywanego przez pracownika w okresie zazwyczaj rocznym, przez liczbę miesięcy, w których to wynagrodzenie osiągano.

Gdy ubezpieczony w tym okresie, ze względu na usprawiedliwioną nieobecność w pracy, nie osiągnął wynagrodzenia, podczas ustalania podstawy wymiaru zasiłku: nie uwzględnia się miesięcy, w trakcie których nie przepracował co najmniej połowy wiążącego go czasu pracy oraz przyjmuje się do obliczeń wynagrodzenie za miesiące, w których co najmniej połowę obowiązującego go czasu pracy przepracował. Wszystkie miesiące zliczane są w sytuacji, kiedy zatrudniony z usprawiedliwionych przyczyn zawsze realizował swoje obowiązki przez mniej niż połowę czasu pracy.

Jeśli dochodzi do zmiany w umowie o pracę (lub w równorzędnym dokumencie), ustanawiającej stosunek pracy, która polega na zmianie wymiaru czasu pracy, dla obliczeń wiążące jest wynagrodzenie zgodne z nowym wymiarem czasu pracy (o ile zmiana ta pojawiła się w miesiącu niezdolności do pracy lub poprzedzających ją).

Podczas ustalania podstawy wymiaru zasiłku nie są uwzględniane natomiast składniki wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku (w zgodzie z postanowieniami układów zbiorowych albo zgodnie z przepisami o wynagradzaniu, jeśli wypłacane są one za okres pobierania zasiłku). Nie są uwzględniane także składniki, których wypłaty zaprzestano.

Wliczane do podstawy są z kolei premie, nagrody i inne składki, które przysługują za miesięczne okresy. Pod uwagę brana jest kwota wypłacana pracownikowi za miesiące kalendarzowe, z których pensja jest bazą do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. Składniki, które przysługują za kwartały, wliczane są jako jedna dwunasta kwot, które wypłacone zostały w poprzednich czterech kwartałach, zaś składniki przysługujące rocznie wliczane są do podstawy jako jedna dwunasta kwoty wypłaconej w roku poprzednim.

Dodać należy, że zgodnie z art. 45 ustawy: „Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego z tytułu pracy w pełnym wymiarze czasu pracy nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu kwoty odpowiadającej 18,71% tego wynagrodzenia”.