Kontrakt menadżerski – czym jest i kiedy warto go zawrzeć?

Daje on zleceniobiorcy dużą swobodę w kwestii wykonywania powierzonych zadań, zapewniając przy tym nieregulowany czas pracy. Kontrakt menedżerski ma również wady. O wszystkich jego cechach można przeczytać w poniższym artykule.

Obowiązujący w Polsce system prawny daje kilka możliwości zatrudniania menedżerów. Jedną z nich jest umowa o pracę, która nierzadko budzi kontrowersje wynikające z istoty czynności zarządczych i stosunku pracy. Drugą formą zatrudnienia jest kontrakt menedżerski, który może zostać zawarty z osobą fizyczną, z przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą oraz z osobą prawną. Jako że w dużych przedsiębiorstwach coraz popularniejszą formą zatrudnienia na stanowiskach kierowniczych staje się waśnie kontrakt menedżerski, warto się dowiedzieć, czym dokładnie jest umowa kontraktowa oraz poznać jej zalety i wady.

Czym jest kontrakt menedżerski?

Umowa kontraktowa (inaczej zwana właśnie kontraktem menedżerskim) to specyficzna forma zatrudnienia, określana mianem umowy nienazwanej. Jest ona nieuregulowana przepisami prawa – źródłem prawnym tego typu umów jest zasada swobody umów (art. 353 K.c.). Strony umowy mogą zatem swobodnie kształtować jej treść. Umowa menedżerska znajduje zastosowanie przede wszystkim w spółkach, w których wspólnicy nie wykazują chęci pełnienia funkcji w zarządzie, a wolą powierzyć tę rolę wysoko wykwalifikowanym specjalistom.

Idea kontraktu menedżerskiego zrodziła się w USA; impulsem do jej powstania była chęć motywowania kadry zarządzającej, której problemem była niska efektywność. Skutkiem wprowadzenia tego rozwiązania było zwiększenie swobód osób zarządzających, które w większym stopniu miały wpływ na wyniki firmy, a tym samym na wysokość własnego wynagrodzenia. W Polsce dopiero na początku lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku dowiedzieliśmy się, czym są kontrakty menedżerskie. W oparciu o tego typu umowy zatrudniani byli prezesi prywatyzowanych przedsiębiorstw państwowych

Istota kontraktu

Kontrakt menedżerski to dwustronna umowa zawierana między przedsiębiorcą a usługobiorcą, który zobowiązuje się do odpłatnego zarządzania przedsiębiorstwem. Usługa, której dotyczy umowa, polega na realizacji procesu planowania, organizowania, kierowania i kontroli działalności przedsiębiorstwa. Umowa kontraktowa daje pełną swobodę w kwestii kierowania przedsiębiorstwem. Menedżer samodzielnie dokonuje wyboru stylu zarządzania. Dzięki temu zyskuje możliwość wykorzystania zdobytego dotychczas doświadczenia zawodowego, kontaktów handlowych, wypracowanego przez siebie wizerunku i reputacji. Takiej swobody nie daje stosunek pracy, w którym pracownik zobowiązany jest do wykonywania poleceń wydawanych przez zatrudniającego. Na zawarcie kontraktu menedżerskiego powinni zatem decydować się przedsiębiorcy pragnący uwolnić się od konieczności doglądania firmy.

Specjalistom zatrudnianym na podstawie umowy menedżerskiej stawiane są bardzo wysokie wymagania. Tylko osoba, która jest w stanie je spełnić, może funkcjonować samodzielnie i niezależnie. Kontrakt menedżerski zobowiązuje do zaangażowania w rozwój przedsiębiorstwa, wprowadzenia nowych sposobów na zarządzanie i do realizacji skutecznych form motywowania pracowników.

Kontrakt menedżerski powinny zawierać osoby, którym odpowiada nienormowany czas pracy. Menedżer samodzielnie podejmuje decyzje o tym, kiedy i jak długo wykonuje swoje obowiązki. W jego przypadku okresy zwiększonej pracochłonności występują na przemian z okresami o jej mniejszym natężeniu.

Wynagrodzenie menedżera

Specjalista zatrudniony na podstawie kontraktu menedżerskiego nie ma zapewnionego prawa do minimalnego wynagrodzenia. Wynagrodzenie menedżera z reguły składa się z dwóch elementów. Pierwszym z nich jest podstawa o stałej wysokości, natomiast drugi to część zmienna, której wysokość zależy od uzyskanych efektów.

Wysokość płacy może być ustalona dowolnie. Strony mają prawo do dowolnego ustalania systemu wynagradzania i metodyki jego liczenia związanej z efektami. Samodzielnie też podejmują decyzję co do terminu i miejsca wypłaty świadczeń oraz składników ewentualnego odszkodowania za zwłokę w wypłacie (źródło: http://zn.mwse.edu.pl/koziol-leszek-kontrakty-menedzerskie-w-systemie-nadzoru-i-zarzadzania-przedsiebiorstwem/). Ustala się również sytuacje, kiedy i o ile wynagrodzenie może ulec zwiększeniu lub zmniejszeniu, a także dopuszczalną wysokość potrąceń.

Warto również podkreślić, że w umowie na kontrakt menedżerski, poza „pensją”, strony mogą przewidzieć także inne świadczenia, jak np. odprawę czy dodatki socjalne.

Jakim składkom ZUS podlega kontrakt menedżerski?

Zdarza się, że niektóre czynności związane bezpośrednio z kontraktem menedżerskim wykazują cechy stosunku pracy. W takie sytuacji uznaje się go za umowę o pracę. Wówczas kontrakt menedżerski podlega obowiązkowo wszystkim składkom społecznym, czyli chorobowej i wypadkowej, emerytalnej, rentowej, składce zdrowotnej i składkom na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Jeśli jednak kontrakt został zawarty z osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej, wtedy takie zatrudnienie jest traktowane jak każda inna umowa - zlecenie zawarta z osobą fizyczną. To, jakim składkom ZUS podlega taki kontrakt menedżerski, zależy od tego, czy menedżer uzyskuje wynagrodzenie z innych tytułów, a jeśli tak, to jakie. Dość zaskakujący pod względem obowiązków względem ZUS jest kontrakt menedżerski z przedsiębiorcą. W takiej sytuacji wysokość składek ZUS, jakim podlega kontrakt menedżerski, zależy od wysokości przychodu osiąganego z tytułu kontraktu menedżerskiego.

Wady kontraktu menedżerskiego

Swoboda działań to największa z zalet kontraktu menedżerskiego. Jednak kontrakt taki posiada również wady. Przed wszystkim zwiększa on odpowiedzialność menedżera, który odpowiada całym swoim majątkiem osobistym. Kary, jakim podlega menedżer zatrudniony na podstawie takiej umowy, są zatem nieporównywalnie większe od tych, jakie występują przy odpowiedzialności pracownika. Ponadto w przypadku zatrudnienia na podstawie kontraktu menedżerskiego mamy do czynienia z brakiem ochrony trwałości stosunku pracy. Kontrakty menedżerskie dają właścicielowi dużą swobodę w rozwiązywania umowy z menedżerem. Co więcej, w tym przypadku nie jest wymagane wskazania przyczyny. Wadą kontraktu menedżerskiego jest również brak prawa do świadczeń typowych dla stosunku pracy, tj. do urlopu wypoczynkowego i płatnego zwolnienia od pracy na czas choroby. Na uwagę zasługuje też zakaz konkurencji, który polega na tym, że podczas trwania umowy i przez pewien okres po jej rozwiązaniu menedżer zobowiązuje się nie pracować dla firm stanowiących konkurencję w stosunku do zarządzanego przedsiębiorstwa.

Podsumowując, sytuacja osób zatrudnionych na podstawie kontraktu menedżerskiego jest trudniejsza niż w przypadku umowy o pracę. Jednak z drugiej strony swoboda w wykonywaniu obowiązków może mieć pozytywny wpływ na perspektywy rozwoju zawodowego.