Metody wyceny przedsiębiorstw - najważniejsze pojęcia

Zmiana właściciela przedsiębiorstwa w gospodarce rynkowej nie jest niczym szczególnym. Do takich zmian właścicielskich dochodzi bardzo często. Zanim jednak transakcja dojdzie do skutku, konieczne jest przygotowanie wyceny przedsiębiorstwa. Zarówno sprzedający, jak i kupujący oczekuje bowiem dokładnej informacji o wartości firmy. Taką wycenę wykonuje się niezależnie od wielkości przedsiębiorstwa, a do jej przygotowania wykorzystuje się jedną z kilku metod wyceny firmy. Wśród nich wyróżnia się majątkowe, dochodowe oraz porównawcze metody wyceny wartości przedsiębiorstwa. Czym charakteryzuje się każda z nich?

Majątkowe metody wyceny przedsiębiorstw

Pierwszą, bardzo często wykorzystywaną metodą wyceny przedsiębiorstw jest metoda majątkowa. Jest to również jedna z prostszych metod. Zakłada ona, że przedsiębiorstwo to przede wszystkim składnik majątku. Oznacza to, że firma warta jest po prostu tyle, ile jej majątek pomniejszony o zobowiązania.

Metoda majątkowa znajduje swoje zastosowanie najczęściej przy wycenieniu małych i średnich przedsiębiorstw. Ogólnie rzecz ujmując, polega ona na wycenie określonych składników aktywów oraz pasywów obcych. Wyróżnia się kilka metod majątkowych. Do tej grupy zalicza się:

• metoda księgowa,
• metoda skorygowanych aktywów netto,
• metoda wartości likwidacyjnej,
• a także metoda wartości odtworzeniowej.

Wycena wartości przedsiębiorstwa metodą księgową opiera się na sprawozdaniach finansowych i polega na obliczeniu wartości firmy na podstawie księgowej wartości majątku, która pomniejszana jest o zobowiązania przedsiębiorstwa. Bardzo podobna do metody księgowej jest metoda skorygowanych aktywów netto. Różnica polega jednak na tym, że w tym przypadku aktywa są skorygowane. Innymi słowy, korekcie podlegają m.in. nieruchomości oraz wartości prawnych i niematerialnych udziałów w obcych podmiotach. Sama korekta polega na sprawdzeniu wartości księgowej netto określonego aktywa w porównaniu do jego wartości rynkowej. Jeśli zaś chodzi o metodę wartości likwidacyjnej, to ta polega na wycenie majątku firmy według wartości likwidacyjnej. Zazwyczaj wartość przedsiębiorstwa jest wówczas niższa od tej księgowej. Po dokonaniu korekty wartości aktywów dokonuje się ich pomniejszenia o pasywa obce. Ostatnia wspomniana metoda majątkowa, to metoda odtworzeniowa. Polega ona na zsumowaniu wartości składników majątku przedsiębiorstwa w oparciu o sumę środków potrzebnych do wydatkowania w celu zastąpienia posiadanego przez firmę majątku podobnym. Innymi słowy, wylicza się w tym przypadku, ile powinno się posiadać środków, aby możliwe było odtworzenie przedsiębiorstwa. Na koniec dokonuje się pomniejszenia o pasywa obce.

Dochodowe metody wyceny przedsiębiorstw

Obecnie metoda dochodowa wykorzystywana jest najczęściej w celu wyceny wartości przedsiębiorstwa. Dotyczy to zwłaszcza dużych firm. Wynika to z tego, że metody dochodowe najdokładniej odzwierciedlają realną wartość przedsiębiorstwa. Wartość firmy w tym przypadku wynika bowiem ze zdolności przedsiębiorstwa do tworzenia nadwyżek przepływów finansowych w przyszłości. Metody dochodowe opierają się na założeniu, że wartość firmy stanowi funkcja przyszłych strumieni dochodów. Mówiąc o dochodzie, ma się tu na myśli zysk netto, dywidendę, nadwyżkę finansową oraz wolne przepływy pieniężne. Wśród metod dochodowych wyróżnia się:

• metodę dyskontowania sald wolnych przepływów pieniężnych (tzw. metoda DCF),
• metodę skorygowanej wartości bieżącej,
• metodę zdyskontowanych przepływów pieniężnych przynależnych właścicielom,
• a także metodę dyskontowania sald przepływów pieniężnych przynależnych wszystkim stronom finansującym firmę.

Metody dochodowe wymagają prawidłowego określenia przyszłych dochodów. Istotne jest tu zatem, aby nie przyjmować ich zbyt optymistycznej przyszłej wartości. W przeciwnym wazie wycena przedsiębiorstwa zostanie zawyżona. Oczywiście, w podobny sposób nie można przyjmować wersji zbyt pesymistycznej. Wówczas bowiem wartość przedsiębiorstwa zostanie zaniżona. Dlatego też metoda dochodowa musi być stosowana bardzo dokładnie.

Porównawcze metody wyceny przedsiębiorstw

Metoda porównawcza wyceny przedsiębiorstwa często określana jest także jako analiza porównawcza. W tym przypadku wartość przedsiębiorstwa określa się poprzez jego porównanie do innych przedsiębiorstw. Oznacza to konieczność znalezienia bardzo podobnej firmy, do tej która ma podlec wycenie. Musi być to przedsiębiorstwo z tej samej branży, o podobnym kapitale, o podobnej wartości sprzedaży, o zbliżonej rentowności, o podobnych rozmiarach, działające na tym samym rynku oraz będące w takim samym stopniu rozwoju. Po znalezieniu takiej firmy konieczny jest wybór grupy i określenie dla niej wartości wzorcowego wskaźnika. Ostatni etap polega na przemnożeniu określonych wartości wycenianego przedsiębiorstwa przez wartości wzorcowych wskaźników. Wycena mnożnikowa najczęściej stosowana jest w przypadku dużych przedsiębiorstw. Łatwiej jest bowiem wówczas znaleźć podobne do siebie firmy. W przypadku mniejszych firm jest to bardzo trudne, co oznacza, że wycena porównawcza w ich przypadku często nie jest po prostu możliwa.

Mieszane metody wyceny przedsiębiorstw

Jak zatem widać, chcąc określić wartość przedsiębiorstwa, skorzystać można z różnych metod wyceny. Co ważne, często stosowane są także metody mieszane wyceny przedsiębiorstwa. Mowa tu o stosowaniu kilku metod w celu uzyskania bardziej miarodajnego wyniku. Stosowanie kilku metod pozwala zauważyć różnice, a dzięki temu wybrać ostatecznie taką metodę wyceny, która najbardziej odpowiada danemu przedsiębiorstwu. Rzetelne przygotowanie wyceny ma ogromne znaczenie. Od jej wyników zależy bowiem, za ile daną firmę można sprzedać czy kupić. Nie może zatem dziwić, że wielu przedsiębiorców decyduje się na skorzystanie z kilku metod wyceny. Daje to dużo większą pewność co do osiągniętego wyniku.