Progi podatkowe – czym są i jaka jest ich wysokość?

Wysokość progów i stawek podatkowych jest wynikiem obowiązującego w państwie systemu podatkowego oraz opracowanej skali podatkowej, czyli wzoru, który określa wysokość należnego podatku w zależności od dochodów osiąganych w ciągu roku rozliczeniowego. Progi podatkowe są zatem, najprościej rzecz ujmując, przedziałami kwotowymi w skali podatkowej, których osiągnięcie lub przekroczenie wskazuje obowiązującą dla danego płatnika stawkę podatku.

Jak zmieniały się podatki w Polsce?

Przyjęta w Polsce skala podatkowa zmieniała się na przestrzeni lat. W latach 1992-1993 obowiązywały trzy stawki podatkowe: 20% (podstawą obliczenia podatku były dochody do 64 800 000 PLZ – „starych złotych”), 30% (podstawa pomiędzy 64 8000 000 PLZ a 129 600 000 PLZ) oraz 40% (podstawa powyżej 129 600 000 PLZ). W 1994 roku stawki określono na poziomie: 21% (do 90 800 000 PLZ), 33% (pomiędzy 90 800 000 PLZ a 181 600 000 PLZ) i 45% (powyżej 181 600 000 PLZ). Stawki te utrzymano w 1995 i 1996 roku, po denominacji. W 1995 roku 21% dotyczyło dochodów do 12 400 PLN („nowych złotych”), 33% – dochodów pomiędzy 12 400 zł a 24 800 zł, natomiast 45% – dochodów powyżej 24 800 zł, natomiast w 1996 roku: 21% – dochody poniżej 16 380 zł, 33% – dochody pomiędzy 16 380 zł a 32 760 zł, a 45% – dochody powyżej 32 760 zł.

Obowiązujące stawki zmieniono w 1997 roku. Podatek o wysokości 20% dotyczył wówczas podstawy nieprzekraczającej 20 868 zł, 32% – podstawy pomiędzy 25 252 zł a 50 504 zł, zaś 40% – podstawy wyższej niż 50 504 zł. Od 1998 do 2008 roku wiążące były dalej trzy stawki podatkowe: 19%, 30% oraz 40%, zmianom ulegały jedynie progi, po przekroczeniu których należało uiścić wyższy podatek. Prezentowały się one następująco: 1998 rok – do 25 252 zł, od 25 252 zł do 50 504 zł, powyżej 50 504 zł; 1999 rok – do 29 624 zł, od 29 624 zł do 59 248 zł, powyżej 59 248 zł; 2000 rok – do 32 736 zł, od 32 736 zł do 65 472 zł, powyżej 65 472 zł; lata 2001-2006 – do 37 024 zł, od 37 024 zł do 74 048 zł, powyżej 74 048 zł; 2007 rok – do 43 405 zł, od 43 405 zł do 85 528 zł, powyżej 85 528 zł oraz 2008 rok – do 44 490 zł, od 44 490 do 85 528 zł, powyżej 85 528 zł.

Przytoczone dane wskazują jasno, iż polskie podatki mają charakter progresywny – ich stawki rosną wraz z dochodami podatników. Należy jednak zauważyć, iż przekroczenie danego progu podatkowego nie oznacza, że całość dochodu rozliczana musi być zgodnie z kolejną stawką – dotyczy ona tylko nadwyżki powstałej ponad progiem. W praktyce dochody podatnika, po uwzględnieniu tzw. kwoty wolnej od podatku, do wysokości pierwszego progu opodatkowane są stawką pierwszą, nadwyżka ponad pierwszym progiem – stawką drugą i dalej, w zależności od przyjętej skali.

Obowiązujące progi podatkowe

Od 2009 roku w Polsce obowiązują dwie stawki podatkowe: 18% i 32%, a drugi próg podatkowy obowiązuje od osiągnięcia dochodów równych lub wyższych 85 528 zł. Obecnie więc, jeżeli podstawa obliczenia podatku nie przekracza 85 528 zł, podatek wynosi 18%. Jeśli podstawa ta jest wyższa, podatek wynosi 15 395,04 zł oraz 32% od osiągniętej nadwyżki. W 2017 roku zmieniły się ponadto kwoty zmniejszające podatek. Nie jest to już jedna, stała kwota – jej wysokość została silniej skorelowana z osiąganymi dochodami.

Zgodnie więc ze znowelizowaną Ustawą z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych kwoty zmniejszające podatek wynoszą: 1188 zł (jeśli podstawa obliczenia podatku nie przekracza 6 600 zł), 1188 zł pomniejszone o kwotę 631,98 zł x (podstawa – 6 600) / 4 400 zł (jeśli podstawa jest wyższa od 6 600 zł i niższa od 11 000 zł), 556,02 zł (jeśli podstawa jest wyższa od 11 000 zł i niższa od 85 528 zł) lub 556,02 zł pomniejszone o kwotę 556,02 zł x (podstawa – 85 528 zł) / 41 472 zł (jeśli podstawa jest wyższa od 85 528 zł i niższa od 127 000 zł).

Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych

Art. 27. 1. Podatek dochodowy (…) pobiera się od podstawy jego obliczenia według następującej skali:

Podstawa obliczenia podatku w złotych:

do 85 528 – podatek wynosi 18%

ponad 85 528 – podatek wynosi 15 395 zł 04 gr + 32% nadwyżki ponad 85 528 zł

minus kwota zmniejszająca podatek.

Kwota wolna od podatku

W polskim systemie podatkowym funkcjonuje również kwota wolna od podatku – określona wysokość dochodu, która nie powoduje obowiązku uiszczenia podatku dochodowego. Także ta kwota zmieniała się na przestrzeni lat, budząc nieustające kontrowersje związane z jej niskim poziomem. W 2000 roku wynosiła ona 2 295,79 zł, w 2001 roku – 2 596,43 zł, w 2002 roku – 2 727,16 zł, w latach 2003-2006 – 2 789,89 zł, w 2007 roku – 3 013,37 zł, w 2008 roku – 3 089 zł, a w latach 2009-2016 – 3 091 zł. W 2017 roku została ona podniesiona do 6 600 zł.

Zauważyć jednak należy, że osiągnięcie dochodów poniżej tej kwoty zwalnia z obowiązkowego opodatkowania, ale nie zwalnia z obowiązku sporządzenia i złożenia rocznego zeznania podatkowego.

Ile wynosi podatek dochodowy?

Oprócz obliczenia swojego rocznego dochodu, sprawdzenia odpowiedniej dla niego stawki podatkowej oraz odjęcia kwoty zmniejszającej podatek, warto jeszcze zwrócić uwagę na możliwe ulgi i odliczenia. Są nimi – zgodnie z Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 roku Ordynacja podatkowa – wszelkie (przewidziane przepisami prawa podatkowego) zwolnienia, odliczenia, obniżki albo zmniejszenia, które powodują obniżenie podstawy opodatkowania lub wysokości podatku. Wysokość podatku dochodowego wynika więc także z zastosowanych w każdym przypadku ulg.

W 2017 roku możliwe było odliczenie od dochodu: IKZE (konta emerytalnego), ulgi na badanie i rozwój, składek ZUS, zwrotu nienależnych świadczeń, ulgi na leki, ulgi na sprzęt rehabilitacyjny, ulgi na samochód, darowizn kościelnych, darowizn na organizacje społeczne, ulgi dla krwiodawców oraz ulgi na Internet. Z kolei od podatku można było odliczyć również składki zdrowotne, ulgę prorodzinną (na dzieci) oraz ulgę abolicyjną (za pracę za granicą).