Stały uszczerbek na zdrowiu – jakie przysługują z tego świadczenia?

Wypadek powodujący stały uszczerbek na zdrowiu może przytrafić się każdemu. Jakie przysługują świadczenia z tytuły stałego uszczerbku na zdrowiu i ile wynoszą?

Stały uszczerbek na zdrowiu – definicja

Nie każdy wypadek powoduje stały uszczerbek na zdrowiu, definicja mówi o zdarzeniu, w wyniku którego określony narząd lub układ narządów ulega uszkodzeniu. Uszkodzenie to musi powodować trwałą dysfunkcję, niesprawność, uszkodzenie budowy, obniżenie wydolności i sprawności tego narządu lub układu narządów. Co ważne, trwały uszczerbek na zdrowiu nie przewiduje polepszenia stanu poszkodowanego. Jeśli dochodzi do sytuacji, w którym możliwy jest powrót do zdrowia, mówimy o długotrwałym uszczerbku na zdrowiu.

Do stałego uszczerbku na zdrowiu może dojść m.in. w wyniku nieszczęśliwego wypadku. Nawet zachowując największą ostrożność, możemy narazić się na uraz. Praca w szczególnych warunkach dodatkowo może narażać na urazy i wypadki. Złamanie nogi, utrata słuchu czy uszkodzenie narządu wzroku może zdarzyć się każdemu. Wystarczy tylko chwila nieostrożności podczas wykonywania obowiązków domowych, nieszczęśliwy wypadek przy pracy lub nierozważne działanie współpracownika, którego ofiarą będzie inny pracownik. Szacuje się, że ok. 20% nieszczęśliwych wypadków ma miejsce w pracy. Nie zawsze wypadek przy pracy czy innym miejscu oznacza stały uszczerbek na zdrowiu, ale warto wiedzieć, kiedy i w jakich sytuacjach przysługują za nie świadczenia. Należą do nich renta oraz jednorazowe odszkodowanie z ZUS-u.

Stały uszczerbek na zdrowiu a renta – czy się należy?

Stały uszczerbek na zdrowiu może zakończyć się dwiema odmiennymi sytuacjami. W pierwszej z nich poszkodowany po okresie rekonwalescencji nadal jest zdolny do pracy (ponieważ uszkodzony narząd lub układ narządów nie wpływa na wykonywaną przez niego pracę), a w drugiej częściowo lub całkowicie traci możliwość kontynuowania pracy w swoim zawodzie (lub pracy w ogóle). Jednym z najczęściej udzielanych świadczeń jest renta. By się o nią ubiegać, lekarz orzecznik musi stwierdzić u poszkodowanego tymczasowy lub stały uszczerbek na zdrowiu.

Całkowita niezdolność do pracy występuje wtedy, gdy na skutek nieszczęśliwego wypadku, wypadku w pracy lub innym miejscu, poszkodowany ponosi stały uszczerbek na zdrowiu i przez to całkowicie traci możliwość wykonywania swojego zawodu. Nie zawsze tak się dzieje. Zdarza się, że niezdolność ta jest tylko częściowa lub nie wpływa na możliwość wykonywania pracy (np. programista może nadal pracować w zawodzie po złamaniu czy utracie nogi, czego nie możemy powiedzieć o pracowniku budowy). O stopniu niezdolności do pracy także decyduje lekarz orzecznik.

Zaistniały stały uszczerbek na zdrowiu a renta nie zawsze są oczywiste. Sam wniosek o rentę z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu może złożyć poszkodowany, ale nie oznacza to od razu przyznania renty. By decyzja była pozytywna, poszkodowany musi spełnić określone warunki. Co ważne, naruszenie sprawności organizmu musi wystąpić we ustalonych przez ustawodawcę składkowych i nieskładkowych okresach. Jeśli okresy składowe i nieskładkowe ustały, poszkodowany ma 18 miesięcy by złożyć wniosek o rentę. Poszkodowany musi mieć także odpowiednio poświadczony staż pracy oraz zaświadczenie od lekarza orzecznika pracującego w ZUS-ie, które potwierdza stały uszczerbek na zdrowiu oraz wskazuje jego stopnień wyrażony w procentach.

W przypadku, gdy poszkodowany nie spełnia wymagań okresu składkowego, może starać się o rentę socjalną. Przysługuje ona m.in. osobom uczącym się. Wypłaca ją także ZUS.

Wysokość renty zależy od okresów składkowych i nieskładkowych. Każda renta składa się z dwóch części:

• socjalnej, która jest identyczna dla każdej osoby ubezpieczonej,
• dodatków, których wysokość jest zależna od np. wysokości pensji poszkodowanego czy stażu pracy.

Otrzymanie renty nie jest proste. Wymaga sprostaniu wszystkich wymaganiom określonym przez ustawodawcę. Samo zaistnienie stałego uszczerbku na zdrowiu nie oznacza przyznania renty. Jej wysokość zależy od różnych czynników, takich jak staż pracy czy wysokość zarobków poszkodowanego.

Stały uszczerbek na zdrowiu – jakie obowiązują świadczenia?

Stały uszczerbek na zdrowiu może być spowodowany nie tylko wypadkiem, ale także chorobą zawodową. Choroba zawodowa może być spowodowana szkodliwymi czynnikami występującymi w zakładzie pracy lub techniką wykonywania pracy. Depresja, wypalenie zawodowe, choroby spowodowane mobbingiem w pracy mogą być uznane za uszczerbek na zdrowiu. Warto zapoznać się z wykazem chorób zawodowych występujących na określonych stanowiskach pracy. W przypadku wypalenia zawodowego, czy innej niezdolności do pracy, które nie są na danym stanowisku chorobą zawodową, warto rozważyć urlop lub odpowiednią rekonwalescencję zaleconą przez lekarza

W przypadkach, w których doszło do stałego uszczerbku na zdrowiu poszkodowany może starać się nie tylko o rentę, ale także jednorazowe odszkodowanie z ZUS za uszczerbek na zdrowiu powstały w wyniku wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Warto sprawdzić, jakie choroby są uznawane za zawodowe na zajmowanym stanowisku pracy.

Odszkodowanie z ZUS za uszczerbek na zdrowiu – ile wynosi?

W sytuacji, w której występuje stały uszczerbek na zdrowiu ZUS może wypłacić jednorazowe odszkodowanie z tytuły wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. Jest to świadczenie, którego wysokość zależy od stopnia uszczerbku na zdrowiu oraz wysokości aktualnego przeciętnego wynagrodzenia.

23 lutego 2022 roku Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej podało nowe, obowiązujące kwoty, jakie przysługują z tytułu stałego uszczerbku na zdrowiu. Kwoty te obowiązują od 1 kwietnia 2022 roku do 31 marca 2023 roku. Oblicza się je zgodnie ze stopniem uszczerbku. Za każdy procent stałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje 1133 zł. Dodatkowo w przypadku zwiększenia niesprawności o min. 10 punktów procentowych, przysługuje dodatkowe 1133 zł. Warto wiedzieć także, że za całkowitą niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji poszkodowanego przysługuje także 19819 zł jednorazowego odszkodowania. Istotną informacją dla osób przebywających na rencie jest to, że w przypadku pogorszenia się ich stanu zdrowia, także przysługuje im jednorazowe odszkodowanie w wysokości 19819 zł.

Gdy lekarz orzecznik ZUS dokona oceny stanu zdrowia poszkodowanego, określa procent stałego uszczerbku na zdrowiu na podstawie którego można wyliczyć kwotę odszkodowania. ZUS zobowiązany jest do wydania decyzji najpóźniej po 14 dniach od wydania orzeczenia, a odszkodowanie musi zostać wypłacone do 30 dni od przyznania świadczenia. By obliczyć wysokość odszkodowania poszkodowany musi wiedzieć, jaki procent uszczerbku na zdrowiu został orzeczony. W przypadku np. 3% uszczerbku na zdrowiu, odszkodowanie będzie wynosić 3399 zł, a w przypadku 7% uszczerbku na zdrowiu poszkodowany otrzyma 7931 zł. Obliczeń dokonuje się na podstawie wzoru: procent uszczerbku na zdrowia pomnożony przez 1133 zł, czyli kwota określona przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej (obowiązująca od 1 kwietnia 2022 roku do 31 marca 2023 roku).