Renta z tytułu niezdolności do pracy to świadczenie, które przyznawane jest osobom niezdolnym do świadczenia pracy zarobkowej. Najczęściej dzieje się tak w sytuacji częściowej lub całkowitej utraty zdrowia.

Z poniższego artykułu dowiesz się:

  • kto może ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy,
  • na czym polega renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy;
  • czym różni się renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od renty z tytułu częściowej niezdolności;
  • ile wynosi taka renta,
  • jakie dokumenty należy złożyć w celu jej uzyskania;
  • czy osoba bezrobotna może się o nią ubiegać. 

Zobacz także nasz inny artykuł: Emerytura matczyna - co to?

Renta z tytułu niezdolności do pracy – kto może się o nią ubiegać?

Spośród wielu dostępnych świadczeń wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych znajduje się renta z tytułu niezdolności do pracy. Przysługuje ona osobom, które zostały uznane za częściowo czy całkowicie niezdolne do pracy, a wszystko ze względu na stan zdrowia. W pierwszej kolejności przed udzieleniem renty przez ZUS osobie ubezpieczonej przysługuje świadczenie rehabilitacyjne. Całkowita niezdolność do pracy to utrata zdolności do wykonywania (jakiejkolwiek) pracy. Jest ona przyznawana osobom, które nie rokują odzyskaniem pewnej sprawności i zdrowia. Natomiast częściowa niezdolność do pracy to utrata zdolności do wykonywania pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. 

Kiedy stwierdzane jest naruszenie sprawności organizmu, które powoduje iż konieczna jest długotrwała i stała opieka innej osoby orzekana jest niezdolność do samodzielnej egzystencji. 

Prawo do renty przyznawanej z tytułu niezdolności do pracy przysługuje osobom ubezpieczonym, które spełniają wszystkie niżej wymienione warunki. Są to:

  • uznanie za osobę niezdolną do pracy;
  • posiadanie wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego;
  • powstanie niezdolności w okresie określonym w ustawie, np. w czasie zatrudnienia, pobierania zasiłku dla osób bezrobotnych lub zasiłku z ubezpieczenia społecznego (zasiłek opiekuńczy lub chorobowy), w okresie ubezpieczenia lub po ich ustaniu jednak nie później niż w czasie 18 miesięcy. 

Ostatni warunek, czyli wymóg powstania niezdolności nie obowiązuje w sytuacji, gdy osoba została uznana za osobę całkowicie niezdolną do pracy, posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy oraz posiada co najmniej 20-letni (kobiety) lub 25-letni (mężczyźni) okres składkowy i nieskładkowy. 

Ocena stopnia oraz przewidywanego okresu niezdolności do pracy wraz z rokowaniami odzyskania zdrowia uwzględnia wiele kwestii. Są to na przykład:

  • stopień, w jakim naruszona jest sprawność organizmu;
  • rokowania co do przywrócenia sprawności poprzez leczenie i rehabilitację:
  • możliwość świadczenia dotychczasowej pracy bądź podjęcia innego zatrudnienia;
  • celowość przekwalifikowania osoby uprawnionej do świadczenia.

Wszystkie osoby ubiegające się o rentę z tytułu niezdolności do pracy są szczegółowo badane przez orzeczników (lekarzy) Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. 

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy – na czym polega?

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy to świadczenie, które przyznawane jest osobom niezdolnym do podjęcia zatrudnienia w swoim zawodzie. Związane jest to z pogorszeniem zdrowia organizmu. Wypłatą świadczenia zajmuje się Zakład Ubezpieczeń Społecznych. 

Renta ta przysługuje każdemu, kto spełnia łącznie poniższe warunki:

  • jest niezdolny do podjęcia pracy zarobkowej;
  • niezdolność ta powstała w okresach składkowych bądź nieskładkowych bądź po ich ustaniu, jednak nie później jak w terminie 18 miesięcy;
  • ma określony w przepisach okres składkowy i nieskładkowy, który jest adekwatny do wieku ubezpieczonego, w czasie kiedy powstała niezdolność do pracy. 

Ważne! Kiedy wnioskodawca nie posiada okresu składkowego wymaganego przez ZUS, z powodu powstania niezdolności w czasie nauki, Zakład Ubezpieczeń Społecznych może wypłacać rentę socjalną. 

Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy – czym się różni od częściowej?

Renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy jest przyznawana wtedy, kiedy osoba ubezpieczona jest niezdolna do wykonywania jakiejkolwiek pracy, z powodu naruszenia zdrowia i sprawności organizmu. Natomiast renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy jest udzielana osobom, które nie mogą wykonywać pracy i czynności związanych z zawodem wyuczonym bądź posiadanymi kwalifikacjami. Jednak zachowują zdolność do wykonywania innej pracy np. na niższym stanowisku.  

Ile wynosi renta z tytułu niezdolności do pracy?

ZUS ustalając wysokość renty bierze pod uwagę tytuł uprawnienia. Jeśli jest to renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy lub samodzielnej egzystencji dodawane są do siebie:

  • kwota bazowa obowiązująca w dniu złożenia wniosku - 24%;
  • podstawa wymiaru za każdy rok składkowych okresów (uwzględniając pełne miesiące) - 1,3%;
  • podstawa wymiaru za każdy rok nieskładkowych okresów (uwzględniając pełne miesiące) - 0,7%;
  • podstawa wymiaru za każdy rok, którego brakuje do pełnych lat stażu ubezpieczenia, czyli okresów składkowych i nieskładkowych (25 lat) - 0,7%.

Ważne! Osobom, które są uznane za całkowicie niezdolne do pracy lub samodzielnej egzystencji, uprawnione są do otrzymania dodatku pielęgnacyjnego. 

Co istotne, kwota przyznanej renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy udzielana jest w wysokości 75% wyliczonej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. 

Pamiętajmy, że okres składkowy i nieskładkowy uprawniający do renty uzależniony jest od wieku osoby ubiegającej się o to świadczenie, jednak nie jest wymagany w sytuacji, gdy niezdolność powstała na skutek wypadku w pracy lub w drodze do pracy. 

Wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynosi:

  • 1 rok, kiedy niezdolność powstała przed ukończeniem 20 roku życia;
  • 2 lata, gdy niezdolność powstała w wieku 20-22 lata;
  • 3 lata, kiedy niezdolność powstała w wieku 22-25 lat;
  • 4 lata, gdy niezdolność powstała w wieku 25-30 lat;
  • 5 lat, w sytuacji kiedy niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30 roku życia. 

Renta z tytułu niezdolności do pracy dokumenty

 W celu uzyskania świadczenia, jakim jest renta z tytułu niezdolności do pracy, konieczne jest złożenie kilku dokumentów. Są to:

  • zaświadczenie o stanie zdrowia - OL-9, które musi być wystawione przez lekarza, który zajmuje się leczeniem osoby ubezpieczonej;
  • inne dokumenty, które potwierdzają stan zdrowia osoby ubiegającej się o rentę;
  • wywiad zawodowy sporządzony przez płatnika składek (tylko w sytuacji pozostawania w zatrudnieniu).

Konieczne jest również złożenie dokumentów potwierdzających okresy pracy wraz z wysokością wynagrodzeń i odprowadzanych składek. 

Bezrobotny a renta z tytułu niezdolności do pracy

Ustawa jasno stanowi, iż w okresie pobierania zasiłku dla bezrobotnych lub pozostawania osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku nastąpi częściowa lub całkowita utrata niezdolności do pracy, możliwe jest ubieganie się o rentę. Możliwe jest to również w sytuacji ustania tych okresów, jednak nie później niż w 18 miesiącu. 

Sprawdź również: Rejestracja czasu pracy