Jak udokumentować służbę wojskową, ile trwa i jak zdobyć dokumenty?

W kwietniu 2022 roku weszła w życie ustawa o obronie ojczyzny – tym samym ustawa z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej została uchylona. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie powiązane przepisy (np. regulacje Kodeksu pracy) straciły moc. Czy oznacza to, że służba wojskowa nie będzie się już liczyć do stażu pracy? Jak udokumentować służbę wojskową oraz co zrobić na wypadek zagubienia książeczki wojskowej?

Czy służba wojskowa zalicza się do stażu pracy?

Staż pracy to jeden z kluczowych elementów wpływających na uprawnienia pracownicze, w tym wymiar urlopu, wysokość odpraw czy emeryturę. Wielu Polaków w przeszłości odbywało służbę wojskową lub nadal ją pełni w różnych formach - od zawodowej, przez terytorialną, po zasadniczą. Aktualne przepisy, szczególnie po wejściu w życie nowej ustawy o obronie Ojczyzny w 2022 roku, precyzyjnie określają zasady wliczania okresów służby wojskowej do stażu pracy.

Zawodowa służba wojskowa a staż pracy

Zgodnie z zapisem ujętym w art. 237 Ustawy o obronie Ojczyzny:

okres pełnienia zawodowej służby wojskowej wlicza się pracownikowi do okresu zatrudnienia w zakresie wszystkich uprawnień związanych z tym zatrudnieniem.

Warto podkreślić, że przepis ten dotyczy wyłącznie zawodowej służby wojskowej, a nie zasadniczej, terytorialnej ani innej służby czynnej lub ochotniczej. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 458 ust. 7 tej ustawy, okres pełnienia zawodowej służby wojskowej nie jest wliczany do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia prawa do odprawy emerytalno-rentowej.

Służba w rezerwie, terytorialna i inne formy ochotniczej służby a staż pracy

Zgodnie z art. 313 Ustawy o obronie Ojczyzny, regulacje dotyczące wliczania do stażu pracy odnoszą się do:

• żołnierzy powołanych na ćwiczenia wojskowe
• żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową w ramach terytorialnej służby wojskowej
• żołnierzy pełniących inne formy ochotniczej służby wojskowej (np. aktywnej rezerwy)

Dla tej grupy żołnierzy, którzy w ciągu 30 dni od dnia zwolnienia z czynnej służby wojskowej podjęli pracę u pracodawcy, u którego byli zatrudnieni, czas odbywania służby wojskowej wlicza się do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy w zakresie wszystkich uprawnień wynikających ze stosunku pracy.

Co więcej, w art. 313 ust. 3 Ustawy czytamy, że jeżeli żołnierz podejmie pracę dopiero po upływie 30 dni od dnia zwolnienia ze służby, to "czas odbywania tej służby wlicza się do okresu zatrudnienia wymaganego do nabycia lub zachowania uprawnień wynikających ze stosunku pracy". W takim przypadku czas służby nie wlicza się już do ciągłości zatrudnienia u byłego pracodawcy, ale nadal liczy się do stażu wymaganego np. do uzyskania prawa do nagrody jubileuszowej lub odprawy – jeśli taki warunek przewiduje zakład pracy.

Po upływie 30 dni żołnierz nie ma już prawa do przywrócenia na wcześniejsze stanowisko, natomiast służba wojskowa wciąż może być wliczana do stażu ogólnego na podstawie innych przepisów.

Zasadnicza służba wojskowa a staż pracy

Z kolei w art. 315 Ustawy o obronie Ojczyzny, czytamy, że:

pracodawca [...] jest zobowiązany zatrudnić go na poprzednio zajmowanym stanowisku lub na stanowisku równorzędnym pod względem rodzaju pracy oraz wynagrodzenia.

Należy podkreślić, że przepis ten dotyczy wyłącznie osób odbywających obowiązkową zasadniczą służbę wojskową. Oznacza to więc, że tylko powracający w ciągu 30 dni od zakończenia zasadniczej służby wojskowej pracownik, jeśli zgłosi się do swojego byłego pracodawcy – powinien zostać zatrudniony na tym samym lub podobnym stanowisku o płacy nie gorszej od poprzednio sprawowanej pozycji.

Wsparcie w znalezieniu pracy po służbie wojskowej

Zgodnie z art. 314 Ustawy o obronie Ojczyzny, byli żołnierze mają prawo do priorytetu w pośrednictwie pracy. Oznacza to, że powiatowe urzędy pracy mają obowiązek wspierać byłych żołnierzy w znalezieniu zatrudnienia po zakończeniu służby. Artykuł ten nie reguluje jednak powrotu do pracy u byłego pracodawcy, a jedynie ustanawia wsparcie instytucjonalne w poszukiwaniu nowego zatrudnienia.

Wliczanie służby wojskowej do stażu urlopowego - przepisy Kodeksu pracy

Uprawnienia urlopowe wynikające z odbycia służby wojskowej są regulowane przez przepisy Kodeksu pracy, a nie przez ustawę o obronie Ojczyzny. Zgodnie z art. 155² Kodeksu pracy, do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, wlicza się również okres czynnej służby wojskowej. To na podstawie tego przepisu oraz art. 154 § 1 i § 2 Kodeksu pracy określa się wymiar urlopu wypoczynkowego, uwzględniając odbytą służbę wojskową.

Warto też pamiętać, że zgodnie z art. 155² Kodeksu pracy, który nadal obowiązuje, czynna służba wojskowa wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze, w tym wymiar urlopu wypoczynkowego. Co istotne, przepis ten ma zastosowanie nawet do służby wojskowej odbytej przed zatrudnieniem lub pomiędzy umowami o pracę.

Jak udokumentować służbę wojskową?

Rejestracja czasu pracy w przypadku osób, które odbyły służbę wojskową, może przebiegać na podstawie różnych dokumentów. Nie wszystkie dokumenty mają jednolity, określony wzór.

Do grona dokumentów potwierdzających okres służby wojskowej zalicza się dokumenty takie jak:

• Świadectwo służby – podstawowy dokument wydawany przy zwolnieniu z zawodowej służby wojskowej zgodnie z art. 239 Ustawy o obronie Ojczyzny; ma określony wzór wynikający z rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 13 maja 2022 r. (Dz.U. 2022 poz. 1225);
• Książeczka wojskowa;
• Zaświadczenie o przebiegu służby wojskowej z Wojskowej Komendy Uzupełnień – na podstawie wydrukowanego i wypełnionego wniosku;
• Zaświadczenie o przebiegu służby wojskowej pobrane przez Internet – opłata może nie być wymagana w każdym przypadku, warto sprawdzić w lokalnym WKU lub na stronie gov.pl.

Dokument należy przedłożyć pracodawcy – w celu udokumentowania odbytej służby wojskowej. W przeciwnym razie może się bowiem okazać, że pracodawca nie doliczy czasu spędzonego w wojsku do stażu pracy, co może mieć wpływ na prawo do dłuższego wymiaru urlopu, zależnie od uznania okresu jako okresu zatrudnienia (art. 155² Kodeksu pracy).

Zgubiona książeczka wojskowa, czyli jak zdobyć potrzebne nam dokumenty?

Na końcu warto również powiedzieć kilka słów o tym, co zrobić w obliczu zagubienia książeczki wojskowej. Przede wszystkim trzeba pamiętać, by zgłosić jej zaginięcie. Zgubiona książeczka wojskowa może stać się początkiem wielu problemów - zwłaszcza, jeżeli po zakończonej służbie wojskowej planuje się powrót do dawnego życia zawodowego.

Zagubienie książeczki wojskowej należy zgłosić do Wojskowego Komendanta Uzupełnień, czyli WKU. To właśnie ta instytucja na podstawie złożonego wcześniej wniosku może wystawić duplikat książeczki. Szczegółową procedurę można znaleźć na oficjalnej stronie rządowej.

Zgłoszenie można złożyć:

• Bezpośrednio w Wojskowej Komendzie Uzupełnień;
• Przez Internet – na stronie GOV.pl (przez ePUAP można zgłosić zaginięcie oraz wnioskować o zaświadczenie, ale duplikat książeczki zazwyczaj wymaga osobistej wizyty w WKU)

Składając wniosek w siedzibie WKU, należy przygotować wypełniony druk, tzw. powiadomienie wojskowego komendanta uzupełnień o utracie lub zniszczeniu książeczki wojskowej, nowe zdjęcie do książeczki oraz ważny dokument tożsamości. Kluczowe jest również przedstawienie dowodu uiszczenia opłaty za wykonanie duplikatu.

Wniosek o wydanie duplikatu zagubionej książeczki wojskowej można złożyć także przez Internet. Potrzebne będzie do tego jednak założenie profilu zaufanego lub posiadanie certyfikatu kwalifikowanego, które pozwalają na potwierdzenie tożsamości w Internecie. Po jego założeniu należy przygotować zdjęcie do książeczki, dokument tożsamości oraz potwierdzenie dokonania wpłaty. Po wypełnieniu formularza zgłaszającego zagubienie w systemie należy wybrać odpowiedni swojemu miejscu zameldowania oddział WKU, a system wyśle powiadomienie o zagubionym dokumencie. Następnie duplikat książeczki wojskowej będzie można odebrać we wskazanym wcześniej oddziale WKU. Należy tam również zabrać ze sobą potwierdzenie opłaty oraz zdjęcie.

Na końcu warto również wspomnieć, że osoby, które zagubiły książeczkę, mogą również przedstawić swojemu pracodawcy zaświadczenie o przebiegu służby wojskowej z Wojskowej Komendy Uzupełnień. Nie zwalnia to jednak z obowiązku zgłoszenia zagubienia poprzedniego dokumentu.