Likwidacja stanowiska pracy – komu należy się odprawa?

Kiedy można rozwiązać umowę w ten sposób i czy pracownikowi należy się w tej sytuacji odprawa?

Kiedy występuje likwidacja stanowiska pracy?

Redukcja etatu zazwyczaj spowodowana jest reorganizacją zakładu, pogarszaniem się sytuacji finansowej firmy, koniecznością wprowadzenia cięć i oszczędności. Nie jest to wyłącznie usunięcie nazwy stanowiska – takie działanie to pozorna likwidacja stanowiska pracy. Gdy w firmie pozostaje stanowisko odpowiadające zakresem obowiązków i kompetencji, zwalniany pracownik może domagać się przed sądem pracy o przywrócenie stosunku pracy i wypłaty odszkodowania. Aby wypowiedzenie było skuteczne, zmiany organizacyjne i złożenie oświadczenia o wypowiedzeniu umowy muszą być zbieżne w czasie. W przeciwnym razie istnieje podejrzenie, że jest to pozorna likwidacja. Procedura musi zostać przeprowadzona prawidłowo. Pod uwagę brany jest właściwy rozdział obowiązków pracowniczych na innych zatrudnionych. Prawidłowość zależy także od właściwego wyboru i zastosowanych kryteriów doboru pracowników do zwolnienia. Spełnione muszą być wszystkie wymogi formalne, obejmujące wypowiedzenie umowy o pracę i likwidację stanowiska. Wzór oświadczenia o wypowiedzeniu umowy obejmuje wskazanie przyczyny generalnej, powodującej likwidację stanowiska oraz kryterium doboru pracowników do zwolnienia. Okoliczności te mogą być wskazane ogólnikowo. Dokładnie należy wymienić likwidowane stanowisko.

Likwidacja stanowiska pracy a odprawa – poniżej 20 pracowników

W zakładzie pracy zatrudniającym mniej niż 20 pracowników, likwidacja stanowiska pracy regulowana jest przepisami Kodeksu Pracy, dotyczącymi rozwiązywania umów o pracę za wypowiedzeniem. Zwalnianej osobie przysługują zatem wszystkie prawa tak jak przy rozwiązaniu stosunku pracy za wypowiedzeniem. Osoba zatrudniona ma prawo do okresu wypowiedzenia o właściwej długości. W tym czasie pracodawca może jednak zwolnić ją z pełnienia obowiązku pracy. Pracownikowi przysługuje prawo do wykorzystania urlopu wypoczynkowego lub ekwiwalentu. Dodatkowo może on uzyskać wolne na poszukiwanie nowej pracy.

Likwidacja stanowiska w zakładzie zatrudniającym powyżej 20 pracowników

Jeżeli liczba zatrudnionych pracowników przekracza 20, likwidacja stanowiska regulowana jest ustawą z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. Obejmuje ona zarówno zwolnienia grupowe, jak też indywidualne. Określa również korelację: likwidacja stanowiska pracy a okres wypowiedzenia – pracownikowi przysługuje w tym przypadku trzymiesięczny okres wypowiedzenia. Pracodawca ma prawo go skrócić do maksymalnie jednego miesiąca, jednak musi wówczas wypłacić pracownikowi odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia należnego za pozostałą część okresu wypowiedzenia.

Likwidacja stanowiska pracy – odprawa

Pracownik, którego stanowisko zostaje zlikwidowane, a zakład pracy zatrudnia powyżej 20 pracowników, zyskuje prawo do odprawy. Ustawa nie obejmuje pracowników mianowanych i tymczasowych oraz umów rozwiązywanych bez okresu wypowiedzenia. Pracodawca zobowiązany jest do wypłaty odprawy z tytułu wypowiedzeniem umowy z przyczyn niedotyczących pracownika. Warunkiem jest praca co najmniej 20 pracowników w okresie powyżej 30 dni. Jeżeli firma zatrudnia poniżej 100 pracowników, a zwalnia 10, gdy powyżej 100, a mniej niż 300 i zwalnia 10% pracowników oraz gdy zatrudnia powyżej 300 i zwalnia 20 pracowników. Jej wysokość uzależniona jest od stażu pracy u danego pracodawcy. Jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż dwa lata, otrzymuje miesięczne wynagrodzenie. Zatrudnienie od dwóch do ośmiu lat daje mu prawo do dwumiesięcznego wynagrodzenia. Praca powyżej ośmiu lat, to odprawa w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia. Staż pracy ustala się, zliczając wszystkie okresy zatrudnienia u tego pracodawcy. W przypadku przejęcia zakładu na podstawie artykułu 23¹ Kodeksu pracy, wlicza się także staż u poprzedniego pracodawcy. Wysokość odprawy nie może przekraczać 15-krotności minimalnego wynagrodzenia w danym roku. Odprawa nie jest wliczana do podstawy wynagrodzenia, od której wylicza się składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne. Dolicza się ją do podstawy, od której obliczane są zaliczki na podatek dochodowy. Wypłacana jest ostatniego dnia pracy lub wraz z ostatnią należną pensją.

Zwolnienie pracownika w okresie ochronnym

Likwidacja stanowiska nie jest możliwa, gdy pracownik jest w wieku przedemerytalnym, nawet, gdy likwidowane jest stanowisko pracy, które on zajmuje. Pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy lub płacy ze względu na konieczność wprowadzenia nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników, lub orzeczenie lekarskie stwierdza utratę zdolności pracownika do wykonywania danej pracy. Wówczas zakładowa organizacja związkowa ma 14 dni na zgłoszenie sprzeciwu. Pracodawca nie może zwolnić z przyczyn likwidacji stanowiska również kobiety będącej w ciąży lub znajdującej się w trakcie urlopu macierzyńskiego. Umowa w okresie ochronnym może być rozwiązana w przypadku likwidacji lub upadłości zakładu. Wyłącza to ochronę i stosuje się wtedy przepisy dotyczące odprawy.