Odwrotne obciążenie a sprzedaż zakupionych towarów

Odwrotne obciążenie oznacza, iż obowiązek rozliczenia podatku VAT nie spoczywa na sprzedawcy, a zostaje przerzucony na nabywcę.

Odwrotne obciążenie – podstawa prawna

Prawną podstawą dla odwrotnego obciążenia są zapisy Ustawy z dnia 11 marca 2004 roku o podatku od towarów i usług. Kluczowy w tym zakresie jest art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy o podatku VAT:

„Art. 17. 1. Podatnikami są również osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne: (…)

7) nabywające towary wymienione w załączniku nr 11 do ustawy, z zastrzeżeniem ust. 1c, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a) dokonującym ich dostawy jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,

b) nabywcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,

c) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 lub art. 122;

8) nabywające usługi wymienione w załączniku nr 14 do ustawy, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:

a) usługodawcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, u którego sprzedaż nie jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9,

b) usługobiorcą jest podatnik, o którym mowa w art. 15, zarejestrowany jako podatnik VAT czynny”.

Przepis ten oznacza, iż do odwrotnego obciążenia może dojść wtedy, gdy zarówno sprzedawca, jak i nabywca jest czynnym podatnikiem VAT, a dostawa towarów nie jest objęta wspomnianymi zwolnieniami. Dodatkowo sprzedawca musi być podatnikiem, którego sprzedaż nie jest zwolniona z podatku z uwagi na poziom obrotów, nie przekraczający 200 000 zł.

Pamiętać należy, iż stosowną informację o odwrotnym obciążeniu zawierać powinna faktura dokumentująca transakcję. Stanowi o tym art. 106e ustawy o podatku VAT: „Faktura powinna zawierać: (…) w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi – wyrazy ‘odwrotne obciążenie;”. W tym przypadku na fakturze nie muszą się natomiast znajdować takie dane, jak stawka podatku, suma wartości sprzedaży netto czy kwota podatku.

Odwrotne obciążenie w deklaracji VAT

Informacje na temat odwrotnego obciążenia muszą zostać zawarte w deklaracjach dla podatku od towarów i usług (VAT-7 lub VAT-7k, w zależności od tego, czy podatnicy rozliczają się w okresach miesięcznych, czy kwartalnych). Obowiązkiem nabywcy jest rozliczenie wartości podatku VAT od towaru, który został zakupiony – zarówno po stronie podatku należnego, jak i podatku naliczonego (to tzw. transakcja neutralna ze względu na VAT). Nabywcy mogą dokonywać odliczeń na zasadach ogólnych, o ile w deklaracji podatkowej uwzględnią kwotę należnego podatku z tytułu tych transakcji.

Odwrotne obciążenie powinno zostać wykazane w bloku C deklaracji, dotyczącym rozliczenia podatku należnego. Dotyczą tego następujące pozycje:

1. Dostawa towarów oraz świadczenie usług, dla których podatnikiem jest nabywca zgodnie z art. 17 ust. 7 lub 9 ustawy (wypełnia dostawca) – wskazać należy tutaj jedynie podstawę opodatkowania w złotówkach. Dostawca w ten sposób wykazuje łączną kwotę podstawy opodatkowania dostawy towarów, które objęte są odwrotnym obciążeniem.
2. Dostawa towarów oraz świadczenie usług, dla których podatnikiem jest nabywca zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 7 lub 8 ustawy (wypełnia nabywca) – wskazać należy tutaj zarówno podstawę opodatkowania w złotówkach, jak i kwotę podatku należnego. Nabywca w ten sposób wykazuje transakcje objęte odwrotnym obciążeniem oraz jednocześnie (jeśli zakupiony towar ma być użytkowany do wykonywania opodatkowanych czynności) może odliczyć w dalszej części deklaracji zakupu zaliczane u podatnika do środków trwałych lub do nabycia pozostałych towarów.

Pamiętać należy, iż podstawę opodatkowania stanowi wszystko, co jest zapłatą otrzymywaną przez dokonującego dostawy towarów, włącznie z podatkami, cłami, opłatami i należnościami o podobnym charakterze (oprócz kwoty podatku) oraz kosztami dodatkowymi, jak prowizje, koszty transportu i ubezpieczenia, które dostawca pobiera od nabywcy.

Ponadto obowiązkiem podatnika, który dokonuje dostawy towarów albo świadczy usługi, wobec których podatnikiem jest nabywca, jest informowanie urzędu skarbowego o swojej działalności. Podstawą w tym zakresie jest składana co miesiąc informacja podsumowująca w obrocie krajowym (VAT-27).

Odwrotne obciążenie – przykład

Jak wspomniano, towary, których sprzedaż podlega odwrotnemu obciążeniu, wylicza załącznik nr 11 do ustawy o podatku VAT. Zmodyfikowana lista prezentuje katalog 41 towarów, wśród których znaleźć można np. wyroby elektroniczne.

Na liście znajdują się m.in. następujące towary oraz grupy towarów:

• srebro nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku,
• złoto nieobrobione plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku,
• złoto inwestycyjne w rozumieniu art. 121 ustawy,
• platyna nieobrobiona plastycznie lub w postaci półproduktu, lub w postaci proszku,
• metale nieszlachetne lub srebro, platerowane złotem, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu – wyłącznie srebro, platerowane złotem, nieobrobione inaczej niż do stanu półproduktu,
• elektroniczne układy scalone – wyłącznie procesory,
• przenośne maszyny do automatycznego przetwarzania danych, o masie równej lub mniejszej niż 10 kg (laptopy, notebooki, komputery kieszonkowe i podobne – wyłącznie komputery przenoście, takie jak tablety, notebooki, laptopy),
• telefony dla sieci komórkowych lub dla innych sieci bezprzewodowych – wyłącznie telefony komórkowe, w tym smartfony,
• konsole do gier wideo (w rodzaju stosowanych z odbiornikiem telewizyjnym lub samodzielnym ekranem) i pozostałe urządzenia do gier zręcznościowych lub hazardowych z elektronicznym wyświetlaczem – z wyłączeniem części i akcesoriów,
• biżuteria i jej części oraz pozostałe wyroby jubilerskie i ich części, ze złota i srebra lub platerowane metalem szlachetnym – wyłącznie części biżuterii i części pozostałych wyrobów jubilerskich ze złota, srebra i platyny, tj. niewykończone lub niekompletne wyroby jubilerskie i wyraźne części biżuterii, w tym pokrywane lub platerowane metalem szlachetnym,
• odpady szklane,
• odpady z papieru i tektury,
• odpady z tworzyw sztucznych.

Sprzedaż złomu – odwrotne obciążenie

Załącznik nr 11 do ustawy o podatku VAT na swojej liście wymienia również towary, należące do szerokiej grupy złomu (to przede wszystkim wraki przeznaczone do złomowania inne niż statki i pozostałe konstrukcje pływające).

Analogicznie i w tym przypadku sprzedawca wystawia fakturę, która dokumentuje dokonanie sprzedaży (dostawy) złomu, jednakże tej dostawy nie opodatkowuje. Rozliczenie podatku należnego w zakresie tej transakcji spoczywa na nabywcy.