Postępowanie podatkowe – na czym polega i jak wygląda procedura

Postępowanie podatkowe definicja

Zacznijmy od krótkiego wyjaśnienia, czym tak naprawdę jest postępowanie podatkowe. Najważniejsze informacje na ten temat można znaleźć w ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku ordynacja podatkowa dział IV. Postępowanie podatkowe to jeden z rodzajów postępowania administracyjnego. Za działania, które obejmuje procedura, odpowiada organ finansowy, czyli odpowiedni urząd podatkowy. W jej toku dochodzi do wydania decyzji podatkowej, rozstrzygającej istotę sprawy lub kończy podjęte działania. Warto również zaznaczyć, że postępowanie może zostać umorzone, jeżeli zgłosi taką prośbę strona wnioskująca o jego wszczęcie.

Czego może dotyczyć postępowanie podatkowe? Żądanie może zostać wszczęte w sprawach dotyczących podatków z wyjątkiem składania zeznań, deklaracji, zaświadczeń oraz formularzy korygujących. Takie sprawy są podejmowane jedynie w przypadku podatku od nieruchomości, spadków i darowizn. Wymagają one złożenia odpowiedniej deklaracji lub informacji. W efekcie decyzja kończąca sprawę dotyczy ustalenia podatku.

Postępowanie podatkowe – kto bierze udział?

Jak można się domyślić z podanej wyżej definicji, konkretnie podmiotem rozstrzygającym, będzie organ finansowy. W tym przypadku będzie to: izba administracji skarbowej, urząd skarbowy, urząd celno–skarbowy, urząd miasta, urząd gminy lub starostwo powiatowe. Jednak kto jeszcze bierz udział w sprawie? Zawsze jedną z nich będzie podatnik, płatnik, inkasent lub osoba trzecia, którą może być rozwiedziony małżonek odpowiadający całym swoim majątkiem czy też pełnomocnik. W zależności od prowadzonej sprawy wystąpi ona jako osoba żądająca wszczęcia postępowania albo której interesów dotyczą prowadzone działania. Dodatkowo stroną będzie również osoba fizyczna, prawna lub jednostka organizacyjna, która zyskuje osobowość prawną na podstawie odrębnych rozporządzeń.

W przypadku postępowań dotyczących VAT-u jedną ze stron może być wspólnik spółki uprawniony do odebrania zwrotu podatku. Natomiast jeżeli sprawa dotyczy nadpłaty podatku nieaktywnej już spółki cywilnej, wówczas będzie to osoba ze statusem wspólnika w dniu jej rozwiązania. Skoro rozwiedziony może być stroną sporu, prawo takie przysługuje również małżonkom. W wyjątkowych sytuacjach sąd ustanowi kuratora jako przedstawiciela interesów osoby, której dotyczy postępowanie podatkowe. Za jej zgodą udział w procedurze może wziąć również organizacja społeczna.

Jak przebiega procedura postępowania podatkowego?

Postępowanie podatkowe może zostać wszczęte na wniosek jednej ze stron, czyli podatnika lub urzędu. Jeżeli sprawa dotyczy sprawdzania zeznań lub deklaracji, nielegalnych przychodów, podatków od nieruchomości, spadków i darowizn, podatku rolnego i leśnego oraz błędów wykazanych w drodze kontroli, wówczas wszczęcie postępowania podatkowego leży po stronie urzędu. Należy pamiętać, że żądanie rozpoczęcia procedury powinno zostać zgłoszone przez odpowiedni wniosek. Musi on zawierać co najmniej podstawowe informacje, takie jak imię i nazwisko podatnika lub nazwę, adres, a także przedstawienie oczekiwań wobec organu finansowego. Nie można zapominać o podpisaniu dokumentu przez wnioskodawcę lub jego pełnomocnika. Wniosek może zostać przesłany w wersji elektronicznej. W niektórych sytuacjach niezbędne okazują się dodatkowe wyjaśnienia. Jeżeli zajdzie taka potrzeba, na wezwaniu znajdą się niezbędne informacje na temat sprawy oraz sposobu dostarczenia odpowiedzi. Dopuszcza się złożenie informacji osobiście, przez pełnomocnika, na papierze lub elektronicznie.

Niektóre sprawy wymagają powołania świadków lub biegłych. Może to zrobić zarówno urząd, jak i podatnik. Jednak w przypadku decyzji podjętej przez organ podatnik musi zostać poinformowany o każdej takiej sytuacji. Następnie może wystąpić konieczność przeprowadzenia rozprawy, którą może zainicjować urząd lub jedna ze stron postępowania. Jednak kiedy o rozprawę wnioskuje podatnik, wówczas prośba musi być uzasadniona. Oznacza to dążenie do uzgodnienia interesów stron lub wyjaśnienie z udziałem świadków czy też biegłych. Postępowanie podatkowe kończy się najczęściej wydaniem decyzji wyjaśniającej istotę sprawy i wchodzi ona 14 dni od doręczenia. Jednak zdarza się również inna form, taka jak postanowienie, w tym przypadku termin wykonalności wynosi 7 dni.

Kiedy i jak zostanie dostarczona przesyłka postępowania podatkowego?

Procedura może trwać od tygodnia do miesięcy. Wszystko zależy od rodzaju prowadzonej sprawy. Z reguły powinny być one załatwiane niezwłocznie, a w przypadku wydawanie zaświadczeń do 7 dni. Jednak kiedy zajdzie konieczność wyjaśnień (wniosek o wyjaśnienie należy złożyć w ciągu miesiąca), jedna ze stron złoży odwołanie lub sprawa okaże się szczególnie trudna, termin się przedłuży do dwóch miesięcy. Jak już wspomnieliśmy, na zakończenie sprawy otrzymuje się decyzję lub inne pismo. Przesyłka w postępowaniu podatkowym może mieć:

• formę pisemną – doręczycielem będzie listonosz lub przedstawiciel urzędu, a podatnik podczas odbioru podpisuje potwierdzenie,
• elektroniczną – pismo może być dostarczone w wersji elektronicznej, jeżeli jedna ze stron rozpoczęła taką korespondencję tą drogą z urzędem.

Pismo może odebrać jedna ze stron w sprawie, jej przedstawiciel lub pełnomocnik. W przypadku osób fizycznych pismo kieruje się na adres zamieszkania, miejsca pracy czy też urzędu, a w przypadku przedsiębiorstwa w miejsce siedziby.

Zasady postępowania podatkowego

W przypadku wszczęcia postępowania podatkowego urzędy podlegają pewnym regułom, których należy bezwzględnie przestrzegać. Wśród nich należy wymienić zasadę:

• praworządności, czyli postępowanie zgodnie z obowiązującym prawem,
• pogłębiania zaufania do administracji publicznej – wydanie sprawiedliwej decyzji w sprawie, budzący zaufanie
• prawdy obiektywnej – przed wydaniem decyzji należy rozpatrzyć cały zebrany materiał dowodowy, a następnie wyjaśnić istotę sprawy,
• czynnego udziału strony – obie strony powinny mieć dostęp do informacji na temat przebiegu sprawy oraz możliwość wyjaśnienia,
• przekonywania – strony powinny usłyszeć uzasadnienie wydanej przez urząd decyzji,
• szybkości działania – urząd powinien zawierać wszystkie sprawy niezwłocznie,
• pisemności – decyzja oraz pozostałe pisemna powinny być dostarczane w formie pisemnej lub elektronicznej,
• dwuinstancyjności – strony mają możliwość złożenia odwołania od decyzji,
• trwałości decyzji – decyzja, od której nikt się nie odwołał nie podlega zmianom.

Warto również zaznaczyć, że postępowanie podatkowe powinno być jawne wyłącznie dla stron sporu.