Mogą ubiegać się o nią kobiety w wieku 60 lat oraz mężczyźni po przekroczeniu 65 roku życia Istnieją jednak sytuacje, w których możliwe jest przejście na wcześniejszą emeryturę. Komu przysługuje taka możliwość i jakie trzeba spełnić warunki?


Wcześniejsza emerytura z ZUS – rodzaje


Po zmianach, które weszły w życie 1 października 2017 roku, pod nazwą wcześniejszej emerytury kryją się emerytury pomostowe, świadczenia przedemerytalne i nauczycielskie świadczenia kompensacyjne. Projekt zakładający wcześniejsze emerytury po 40 latach pracy bez względu na wiek, nie został wdrożony w życie. Wcześniejsza emerytura wymaga nie tylko określonej liczby przepracowanych lat, ale także spełnienia innych warunków.



Emerytura pomostowa


O emeryturę pomostową mogą ubiegać się kobiety w wieku minimum 55 lat i mężczyźni w wieku 60 lat. Osoby te muszą udokumentować fakt 15 lat pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej przed 1 stycznia 1999 roku lub po 31 grudnia 2008. Należy też udowodnić w przypadku kobiet 20 lat okresów składkowych i nieskładkowych, a w przypadku mężczyzn 25 lat. Po spełnieniu tych kryteriów konieczne jest rozwiązanie stosunku pracy, a osoby, które przystąpiły do OFE, muszą złożyć wniosek o przekazanie zgromadzonych środków do budżetu państwa. Za pracę w szczególnych warunkach uznaje się: pracę pod ziemią, na wodzie i pod wodą, w powietrzu w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu, bardzo ciężkie, fizyczne warunki, warunki podwyższonego ciśnienia atmosferycznego, ciężkie fizyczne prace z bardzo dużym obciążeniem statycznym. Prace o szczególnym charakterze to te wymagające dużej odpowiedzialności i sprawności psychofizycznej. Tu zalicza się więc maszynistów pojazdów trakcyjnych, kierowców pojazdów uprzywilejowanych, operatorów żurawi wieżowych i dźwignic portowych, członków zespołów ratownictwa medycznego. ZUS nie zalicza do pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze okresów przebywania na zasiłkach: chorobowym, opiekuńczym, macierzyńskim, świadczeniu rehabilitacyjnym, urlopie bezpłatnym oraz służbie wojskowej. Obowiązujące przepisy przewidują możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę. W przypadku osób, które odpowiednio długo pracowały w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przepisy ustalają okres składkowy i nieskładkowy na 20 lat dla kobiet i 25 dla mężczyzn. Wiek emerytalny uzależniony jest natomiast od rodzaju wykonywanej pracy i wynosi od 45 do 55 lat dla kobiet oraz 45 do 60 dla mężczyzn. Prawo do górniczej emerytury, bez względu na wiek, przysługuje pracownikowi, który pracę górniczą wykonywał pod ziemią co najmniej przez 25 lat i w pełnym wymiarze. Z podobnych przywilejów mogą skorzystać pracownicy służb mundurowych.


Świadczenia przedemerytalne


Kobiety, które ukończyły 56 lat i posiadają okres składkowy i nieskładkowy, liczący się do emerytury w wymiarze 20 lat, oraz mężczyźni w wieku powyżej 61 lat z okresem uprawniającym do emerytury w wymiarze minimum 25 lat, mogą ubiegać się o świadczenie przedemerytalne w określonej sytuacji. Jest nią utrata pracy w wyniku likwidacji lub upadłości zakładu pracy. Również rozwiązanie stosunku pracy bezpośrednio z winy pracodawcy jest podstawą do ubiegania się o świadczenie przedemerytalne. W tym przypadku obowiązujący wiek to 55 lat dla kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn. O świadczenie ubiegać się mogą byli renciści i osoby, które prowadziły działalność gospodarczą przez minimum 24 miesiące (i odprowadzały składki ZUS z tego tytułu), lecz zakończyły ją upadłością. Warunkiem otrzymania świadczenia jest nabycie uprawnień do zasiłku dla osób bezrobotnych i pobieranie go przez 6 miesięcy.


Świadczenia kompensacyjne


O świadczenie kompensacyjne mogą ubiegać się z kolei nauczyciele. Kobiety muszą mieć w tym przypadku ukończone minimum 55 lat, a mężczyźni 60. Okres składkowy i nieskładkowy musi wynosić przynajmniej 30 lat. Z tego 20 lat pracy musi być w zawodzie, w placówce edukacyjnej, przy zatrudnieniu na minimum pół etatu. Konieczne jest rozwiązanie stosunku pracy. Żeby mieć prawo do emerytury nauczycielskiej, należy zrezygnować z pracy we wszystkich szkołach oraz zrezygnować z OFE. Od zasady tej istnieją jednak wyjątki i dotyczą one nauczycieli wygaszanych gimnazjów. Jeżeli nauczyciel posiada staż pracy wymagany do emerytury, a jego stosunek pracy wygasł z powodu likwidacji stanowiska pracy, może przejść na emeryturę i to bez względu na wiek.


Wcześniejsza emerytura z KRUS

Kto może przejść na wcześniejszą emeryturę z KRUS? Od stycznia 2018 roku wiek uprawniający do przejścia na emeryturę wynosi 60 lat dla kobiet i 65 dla mężczyzn. Na wcześniejszą emeryturę z KRUS mogą liczyć wyłącznie mężczyźni urodzeni przed 1957 rokiem i kobiety urodzone przed 1962 rokiem. Muszą oni również udokumentować minimum 30 lat pracy w gospodarstwie rolnym. Dokumentem potwierdzającym pracę przed wprowadzeniem obowiązkowego ubezpieczenia społecznego są: akt notarialny, akt własności ziemi, umowa dzierżawy lub oświadczenie o pracy u rodziców bądź dziadków, przed przejęciem po nich ziemi. Aby uzyskać emeryturę, muszą oni zaprzestać prowadzenia działalności rolniczej. Pozostali rolnicy przechodzą na emeryturę według zasad ogólnych.


Wcześniejsza emerytura przysługuje różnym grupom zawodowym i osobom spełniającym określone warunki. Nie wolno jednak zapominać, że dłuższy staż pracy oznacza większy kapitał odłożony na emeryturę. Nie zawsze przejście na wcześniejszą emeryturę jest więc korzystne.