Okres próbny poprzedza związanie się stron umową na zastępstwo, czas określony lub nieokreślony. Jakie warunki zapewnia umowa o pracę na okres próbny i jakie prawa ma nowy pracownik?


Umowa o pracę na okres próbny


Zgodnie z prawem, ten rodzaj umowy ma charakter usługowy względem innych umów. Jej celem nie jest zatrudnienie w sposób właściwy i docelowy, ale sprawdzenie umiejętności pracownika przed nawiązaniem właściwego stosunku pracy. Jeżeli przydatność na danym stanowisku nie jest zadowalająca, kontrakt rozwiązuje się automatycznie w określonym czasie. Ile trwa okres próbny? Czas trwania umowy może wynosić maksymalnie 3 miesiące, jednak pracodawca ma prawo go skrócić. W przypadku zmiany stanowiska, gdy konieczne jest sprawdzenie kwalifikacji pracownika, możliwe jest ponowne zaistnienie umowy na czas określony. Tego rodzaju kontraktu nie można zawrzeć z osobą młodocianą w celu przygotowania zawodowego. Nie stosuje się go także w przypadku nawiązania stosunku pracy z mianowania, powołania, wyboru i w spółdzielczym stosunku pracy.




Co powinna zawierać umowa na okres próbny?


Umowa na 3 miesiące powinna zostać sporządzona na piśmie. Musi określać strony kontraktu, datę zawarcia, rodzaj pracy oraz warunki płacy i pracy. Należy uwzględnić termin rozpoczęcia, wymiar czasu pracy i miejsce jej wykonywania. Konieczne jest wskazanie, że jest to umowa na okres próbny – od tego zależą bowiem możliwości wypowiedzenia. W przypadku, gdy umowa nie została sporządzona w formie pisemnej, pracodawca zobowiązany jest potwierdzić ją na piśmie przed dopuszczeniem pracownika do wykonywania pracy. Konieczne jest także uzyskanie orzeczenia lekarskiego o braku przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku. Jego koszt pokrywa pracodawca. Pracownik musi przejść przed rozpoczęciem pracy szkolenie BHP, które pracodawca jest zobowiązany zapewnić i również ponieść jego koszt.



Umowa na okres próbny 2023 – warunki zatrudnienia


Zgodnie z art. 25§2 k.p. umowa na okres próbny zawierana jest wyłącznie w celu sprawdzenia kwalifikacji pracownika i może być zawarta na czas 3 miesięcy z nowym pracownikiem. Przyjmuje się zasadę, że ten rodzaj umowy może być podpisany tylko raz z tym samym pracownikiem. Wyjątkiem jest sprawdzenie kwalifikacji przed zatrudnieniem przy pracy innego rodzaju. Jeżeli poprzednia umowa z pracownikiem o pracę wygasła lub została rozwiązana co najmniej 3 lata wcześniej, dopuszczalne jest ponowne zawarcie umowy na okres próbny. Wysokość wynagrodzenia pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze nie może być niższa niż 3490 zł brutto (do 30. czerwca 2023 roku). Z ustawy zniknął zapis o wynagrodzeniu pracownika w jego pierwszym roku pracy w wysokości do 80% najniższej krajowej. Oznacza to, że umowa na okres próbny daje obecnie prawo do wynagrodzenia minimalnego. Podwyżka po okresie próbnym może zostać wpisana do umowy i obejmować zarówno wynagrodzenie zasadnicze, jak też premie.




Wypowiedzenie umowy na okres próbny


Rozwiązanie stosunku pracy jest możliwe za porozumieniem stron oraz za wypowiedzeniem. Może to zrobić zarówno pracodawca, jak i pracownik, jednak wypowiedzenie na okresie próbnym wymaga zachowania odpowiednich terminów. Jeżeli umowa zawarta jest na 2 tygodnie, okres wypowiedzenia wynosi 3 dni robocze. Okres próbny dłuższy niż 2 tygodnie daje możliwość tygodniowego wypowiedzenia. Trzymiesięczna umowa próbna wymaga dwutygodniowego terminu wypowiedzenia. Okres ten zaczyna się od dnia następującego po tym, w którym wręczono wypowiedzenie na piśmie. Pracodawca, wypowiadając umowę, musi zawrzeć w niej pouczenie o przysługującym pracownikowi odwołaniu do sądu pracy, terminie odwołania i dacie rozwiązania stosunku pracy.


Umowa na okres próbny a ciąża – szczególna ochrona pracowników


Jeżeli umowa została zawarta na minimum 1 miesiąc i uległaby rozwiązaniu po upływie 3 miesiąca ciąży, pracodawca zmuszony jest z mocy prawa do przedłużenia kontraktu do dnia porodu. Ma to na celu ochronę kobiet w ciąży. Status pracowniczki kobieta traci w dniu porodu, dlatego nie przysługuje jej prawo do urlopu macierzyńskiego i wychowawczego. Po urodzeniu zyskuje prawo do zasiłku macierzyńskiego na czas równy urlopowi macierzyńskiemu. Nie obowiązuje to jednak pracownic, których umowa zawarta została na czas poniżej 1 miesiąca. Za okres miesiąca uznaje się 28 dni kalendarzowych. Do momentu rozwiązania kobiecie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego. Wyjątkiem od ochrony ciężarnych kobiet jest rozwiązanie umowy za porozumieniem stron lub z winy pracowniczki. Aby zwolnić kobietę w ciąży z winy pracowniczki, musi zgodzić się na to działająca na terenie zakładu organizacja związkowa, a umowa nie może przekraczać
1 miesiąca.


Pracownik, który został powołany do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej również podlega ochronie, ale tylko w przypadku umowy o pracę zawartej na okres dłuższy niż 24 miesiące (ochrona nie przysługuje więc w przypadku m.in. umowy na okres próbny). 


Umowa na okres próbny to kontrakt poprzedzający właściwą, docelową formę zatrudnienia i dlatego też może być zawarty tylko raz. Daje on pracownikowi wszelkie uprawnienia związane z zatrudnieniem.