Kiedy pracownik może przejść na wcześniejszą emeryturę?

Wcześniejsza emerytura w Polsce – kto może skorzystać?

W Polsce osoby, które osiągnęły wiek 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni), mogą przejść na standardową emeryturę. Istnieją jednak sytuacje, w których możliwe jest przejście na wcześniejszą emeryturę, zwłaszcza, kiedy grafik pracy w firmie jest zbyt dużym obciążeniem. Komu przysługuje ta możliwość i jakie trzeba spełnić warunki?

Wcześniejsza emerytura z ZUS – rodzaje

Po zmianach, które weszły w życie 1 października 2017 roku, pod pojęciem wcześniejszej emerytury rozumie się kilka form świadczeń: emerytury pomostowe, świadczenia przedemerytalne oraz nauczycielskie świadczenia kompensacyjne. Planowany projekt, który zakładał wcześniejsze emerytury po 40 latach pracy bez względu na wiek, nie został wdrożony w życie. Wcześniejsza emerytura wymaga nie tylko odpowiedniej liczby przepracowanych lat, ale także spełnienia innych warunków.

Emerytura pomostowa

O emeryturę pomostową mogą ubiegać się kobiety, które ukończyły 55 lat oraz mężczyźni, którzy ukończyli 60 lat. Osoby te muszą udokumentować co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach (praca w warunkach narażenia na szkodliwe czynniki fizyczne), wykonywanej przed 1 stycznia 1999 roku lub po 31 grudnia 2008 roku. Oprócz tego wymagany jest okres składkowy i nieskładkowy wynoszący dla kobiet 20 lat, a dla mężczyzn 25 lat. Osoby ubiegające się o emeryturę pomostową muszą zakończyć stosunek pracy, a jeśli były członkami OFE, powinny złożyć wniosek o przekazanie zgromadzonych środków do budżetu państwa. Do pracy w szczególnych warunkach zalicza się między innymi: pracę w kopalniach, na wodzie, w powietrzu, w ekstremalnych warunkach klimatycznych, w pracy z podwyższonym ciśnieniem atmosferycznym oraz prace fizyczne o dużym obciążeniu. Praca o szczególnym charakterze to taka, która wiąże się z dużą odpowiedzialnością, jak na przykład: maszynista pojazdów trakcyjnych, kierowca pojazdów uprzywilejowanych czy operator dźwigu.

Świadczenia przedemerytalne

Kobiety, które ukończyły 56 lat, oraz mężczyźni, którzy ukończyli 61 lat i posiadają co najmniej 20-letni okres składkowy i nieskładkowy, mogą ubiegać się o świadczenie przedemerytalne. Aby je uzyskać, trzeba utracić pracę w wyniku likwidacji zakładu pracy lub z powodu upadłości. Ponadto rozwiązanie stosunku pracy z winy pracodawcy również uprawnia do ubiegania się o to świadczenie. Warunkiem przyznania świadczenia jest posiadanie uprawnień do zasiłku dla bezrobotnych oraz pobieranie go przez co najmniej 6 miesięcy. Przewidziane przepisy umożliwiają również ubieganie się o świadczenie przedemerytalne dla osób, które prowadziły działalność gospodarczą przez co najmniej 24 miesiące, ale zakończyły ją z powodu upadłości.

Świadczenia kompensacyjne (dla nauczycieli)

Świadczenie kompensacyjne przysługuje nauczycielom, którzy ukończyli 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni). Warunkiem jest co najmniej 30-letni okres składkowy i nieskładkowy, z czego co najmniej 20 lat musi być przepracowane w zawodzie nauczyciela w pełnym wymiarze. Nauczyciele ubiegający się o to świadczenie muszą zakończyć swoją pracę w szkole i zrezygnować z OFE. Istnieją jednak wyjątki od tej zasady, dotyczące nauczycieli, którzy zostali zwolnieni w związku z likwidacją stanowiska pracy w wygaszanych gimnazjach.

Wcześniejsza emerytura z KRUS

W przypadku rolników, którzy są ubezpieczeni w KRUS, wcześniejsza emerytura przysługuje osobom, które ukończyły 60 lat (kobiety) lub 65 lat (mężczyźni). Przejść na wcześniejszą emeryturę mogą wyłącznie osoby urodzone przed 1962 rokiem (kobiety) i przed 1957 rokiem (mężczyźni), które udokumentują co najmniej 30 lat pracy w gospodarstwie rolnym. Wymaga się zaprzestania działalności rolniczej, aby uzyskać emeryturę. Dokumentami potwierdzającymi pracę rolniczą przed wprowadzeniem obowiązkowego ubezpieczenia społecznego mogą być m.in. akt notarialny, akt własności ziemi lub umowa dzierżawy.

Wcześniejsza emerytura – korzyści i wady

Wcześniejsza emerytura przysługuje różnym grupom zawodowym, które spełniają określone warunki. Warto jednak pamiętać, że przejście na wcześniejszą emeryturę wiąże się z obniżeniem wysokości świadczeń w porównaniu do standardowej emerytury. W wielu przypadkach lepszym rozwiązaniem jest kontynuowanie pracy, aby zgromadzić większy kapitał emerytalny.

Warto dokładnie przemyśleć decyzję o przejściu na wcześniejszą emeryturę, aby uniknąć późniejszych rozczarowań związanych z niskim świadczeniem.