Nabycie spadku – co to jest i kiedy zostaje stwierdzone?

Czym jest nabycie spadku?

Otwarcie spadku to chwila, którą datuje się na dzień śmierci spadkodawcy. Dowolne rozporządzanie spadkiem przez spadkobiercę, nie jest jednak możliwe już z chwilą jego nabycia. Cały proces związany z postępowaniem spadkowym jest dość długi i wymaga zgromadzenia sporej liczby informacji i dokumentów, by to w ogóle było możliwe. Po śmierci spadkodawcy, spadkobiercy muszą oficjalnie potwierdzić prawa do spadku, podczas wizyty u notariusza albo przez złożenie odpowiedniego wniosku do sądu.

Spadkobierca – ten, którego wskazuje testament, czy osoba, która uznana jest za spadkobiercę na mocy ustawy, w trakcie pierwszych sześciu miesięcy po śmierci spadkodawcy ma możliwość spadek przyjąć albo go odrzucić. Odmowa przyjęcia spadku ma miejsce najczęściej w przypadku, kiedy majątek spadkodawcy jest zadłużony. Tak naprawdę sytuacja, w której dochodzi do odmowy przyjęcia spadku, jest dość skomplikowana i uciążliwa. Kiedy spadkobierca odmawia nabycia spadku, poszukiwane są osoby, które go nabędą – najczęściej wzywane są dzieci i wnuki (nawet te kilkumiesięczne, kilkuletnie) spadkobiercy, który odmówił przyjęcia spadku.

Nabycie spadku ma miejsce przed upływem sześciu miesięcy na wniosek spadkobiercy albo dzieje się automatycznie po upływie sześciu miesięcy. Wtedy spadkobiercy nabywają spadek w całości – z dobrodziejstwem inwentarza. Jest to pierwszy, krok, który ma na celu stwierdzenie nabycia spadku na drodze sądowej, w postaci stosownego wyroku albo na podstawie aktu poświadczenia dziedziczenia. Stwierdzenie nabycia spadku przed upływem 6 miesięcy jest możliwe, jedynie w sytuacji złożenia oświadczeń, w których wskazują na swoją decyzję – przyjęcia albo odrzucenia spadku, przez wszystkich spadkobierców.

Jeżeli za życia podejmujemy szczegółowe decyzje co do dziedziczenia, warto zadbać od strony prawnej, żeby wszystko odbyło się zgodnie z naszą wolą. Dlatego warto zapoznać się z różnymi zagadnieniami natury prawnej, które pozwolą nam uporządkować swoje sprawy zgodnie z prawem, warto dowiedzieć się więcej o rozdzielności majątkowej w biznesie, a także kiedy możliwe jest obniżenie wynagrodzenia – ma to znaczenie w przypadku wypłacania przyszłych świadczeń spadkobiercy np. rent, emerytur, a także to, ile wynosi kapitał własny w przedsiębiorstwie – w przypadku decyzji o likwidacji przedsiębiorstwa, to on zostanie przekazany na ręce spadkobierców.

Kto może złożyć wniosek o nabycie spadku?

Najogólniej ujmując, taki wniosek może złożyć każdy. Jak wskazuje Kodeks cywilny, a konkretnie 1025 § 1 z 1964 roku każdy, kto liczy na uzyskanie profitów, które będą miały skutek prawny, może starać się o postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku na swoją korzyść. Każda sprawa jest tutaj rozpatrywana indywidualnie – ocena tego, czy dana osoba ma interes w złożeniu wniosku i czy sprawa o nabycie spadku z jej udziałem jest zasadna. Zdecydowanie, uzasadnione jest wnioskowanie w przypadku osoby, której dane znajdują się w testamencie (jest to zapisobiorca), spadkobierców ustawowych, a także w przypadku długów spadkodawcy i spadkobiercy wierzyciele obu tych stron także mają podstawy, by złożyć stosowny wniosek.

Czy nabycie spadku jest obowiązkowe?

Przeprowadzenie sprawy spadkowej nie jest obowiązkowe. Inaczej wygląda sytuacja jeżeli w skład masy spadkowej wchodzi nieruchomość. Tutaj wskazanie właściciela widniejącego w księdze wieczystej jest obowiązkowe. Dokonanie zmiany we wpisie w księdze wieczystej – wpisanie jako właściciela spadkobiercę, ma miejsce na podstawie przedstawionych dokumentów poświadczających, że spadkobierca nabył na drodze sądowej lub u notariusza prawa do spadku. Niezastosowanie się do tych przepisów może nieść ze sobą kary finansowe, które uregulować będzie musiał spadkobierca, ponieważ to on od chwili śmierci spadkodawcy staje się właścicielem nieruchomości.

Pomimo takiego prawnego stanu rzeczy, spadkobierca, mimo iż jest właścicielem majątku, nie ma możliwości działania na rzecz swojego interesu przez domaganie się działania od osób trzecich (np. jeżeli w majątku spadkodawcy znajdowała się kamienica, w której lokale są wynajmowane), spadkobierca nie ma prawa domagać się spłaty należności np. czynszu o najmujących, jeżeli nie dokonał należących do jego obowiązku formalności – nie przeprowadził sprawy, która skutkowała dokumentem, jakim jest stwierdzenie nabycia spadku z testamentu lub ustawowe. Tym samym nie uzyskał formalnego dokumentu potwierdzającego jego prawa do spadku.

Jak zmienić zapisy w postanowieniu o nabyciu spadku?

Istnieją wyjątkowe okoliczności, których zaistnienie może doprowadzić do zmian w zapisie w postanowieniu o nabyciu spadku. Przed tym, jak sprawa spadkowa się odbywa, sąd próbuje ustalić, kto leży w kręgu osób, którym ustawowo spadek może się należeć. Wszystkie te osoby są poinformowane o odbyciu się sprawy i mogą się na niej stawić. Podczas takiego postępowania wszystkie wątpliwości co do spadkobrania, powinny zostać rozwiane. Grupa potencjalnych spadkobierców zostaje ustalona i dział spadku zostaje dokonany.

Następuje stwierdzenie nabycia spadku i co dalej - powinno nastąpić uprawomocnienie się wyroku i zamknięcie sprawy – każdy spadkobierca dysponuje odziedziczonym majątkiem zgodnie ze swoją wolą. Może jednak okazać się z różnych względów, że osoba, która została spadkobiercą, została, za niego uznana niesłusznie. W takiej sytuacji wszczęte zostanie postępowanie o zmianę czy uchylenie stwierdzenia nabycia spadku. W praktyce takie sprawy najczęściej odbywają się, kiedy na jaw wychodzi nowy testament spadkodawcy, uznany za spadkobiercę okazał się niegodny albo pojawił się nowy spadkobierca. Jest to możliwe w sytuacji, kiedy pozostali spadkobiercy nie wiedzieli o jego istnieniu.

Jeżeli osoba, która wnioskuje o wszczęcie postępowania, mającego na celu zmianę postępowania przeprowadzanego wcześniej, była od początku jego uczestnikiem, taka możliwość istnieje tylko wtedy, kiedy na jaw wyszły całkiem nowe okoliczności, o których ta osoba nie miała pojęcia, czyli nie mogła powołać tych faktów w uprzednim postępowaniu. Co więcej, zaistnienie takich okoliczności nie ma ważności bezterminowej. Spadkobierca, który wie o zaistnieniu całkiem nowych okoliczności w sprawie, ma czas do 12 miesięcy, licząc od dnia, kiedy o tych okolicznościach się dowiedział i mógł o tym poinformować sąd, na wniesienie stosownego wniosku. W przypadku osób, które nie były uczestnikami postępowania, ograniczenie czasowe zgłoszenia nie obejmuje.

Można także rozważyć podział swojego majątku, już za życia warto wtedy sprawdzić, czym jest ulga mieszkaniowa i kto może z niej skorzystać. Jeżeli za życia decydujemy się podarować komuś większą sumę gotówki, należy pamiętać, że ten fakt należy zgłosić do urzędu skarbowego, warto sprawdzić jaka kwota darowizny wolna od podatku nas obowiązuje i dopełnić wszystkich formalności.