Urlop okolicznościowy to określenie dla dodatkowych dni wolnych, muszą być one następstwem szczególnych okoliczności z nimi związanych. Kluczowe jest, aby były powiązane z pracownikiem albo z najbliższymi mu osobami. Aspekty prawne związane z udzielaniem urlopu okolicznościowego są regulowane przez Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w odniesieniu do sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy, a także w kwestii przysługującego pracownikom zwolnienia od pracy. Pracownicy mogą wykorzystać urlop okolicznościowy z okazji urodzenia dziecka, ślubu (dziecka lub swojego) śmierci najbliższych osób. Szczególnie ta ostatnia okoliczność budzi najsmutniejsze emocje i wówczas bywa on nagle potrzebny. Przedstawiamy, kiedy i jak należy ubiegać się o urlop okolicznościowy.

Urlop okolicznościowy na pogrzeb – co to za rodzaj dni wolnych?

Niestety bardzo często się zdarza, że urlop okolicznościowy śmierć bliskich determinuje. Nie można również ukrywać, że jest to najczęściej występująca przesłanka, która pozwala na skorzystanie z tych dni wolnych. Liczba dni przysługującego urlopu okolicznościowego jest ściśle powiązana ze stopniem pokrewieństwa. Pracownik może wykorzystać zwolnienie od pracy w wysokości:

  • 2 dni w przypadku śmierci i pogrzebu małżonka, dziecka, ojca, matki, ojczyma, macochy;
  • dzień w sytuacji, gdy zgon dotyczy siostry, brata, teściowej, teścia, babki, dziadka. Równolegle można skorzystać z jednodniowego zwolnienia z tego tytułu, jeżeli zmarła osoba pozostająca na utrzymaniu pracownika lub też była objęta jego bezpośrednią opieką. 

Należy pamiętać, że urlop okolicznościowy na pogrzeb udzielany jest na podstawie złożonego przez pracownika wniosku. Nie następuje to automatycznie. Co więcej, kiedy pracownikowi przysługują dwa dni wolne może z powodzeniem zadecydować o ich rozdzieleniu i wzięciu ich jako pojedyncze dni. Należy pamiętać, że urlop okolicznościowy udzielany jest na cały dzień pracy i nie ma znaczenia liczba godzin, jakie pracownik powinien przepracować w danym dniu zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy. 

Przepisy prawa nie określają maksymalnego terminu, kiedy pracownik może skorzystać z urlopu okolicznościowego, zalecane jest to, aby było to w danym roku kalendarzowym. Kluczowe jest, aby w dniu wolnym zachodziła okoliczność pozostająca w ścisłej korelacji z przyczyną udzielenia tego urlopu. Stąd też w zależności od okoliczności można wziąć urlop w dniu śmierci, pogrzebu lub też w innym terminie, kiedy będą dokonywane sprawy formalne po śmierci bliskiej osoby. Przyjmuje się, że termin udzielenia urlopu okolicznościowego musi być zgodny z celem i wydarzeniem, może być to także wizyta w urzędzie celem uzyskania renty rodzinnej. W konsekwencji ogromne znaczenie posiada ostateczna decyzja pracodawcy o udzieleniu zwolnienia od świadczenia pracy w określonym dniu lub dniach, jeżeli następuje ogromna rozbieżność czasowa. 

Urlop okolicznościowy na pogrzeb ojca – jakie dokumenty należy przedstawić?

W rozporządzeniu nie znajduje się zapis, który wskazywałby w jaki sposób należy udokumentować możliwość skorzystania z urlopu okolicznościowego. Ustawodawca odniósł się wyłącznie do kwestii akceptowalnych dowodów pozwalających na usprawiedliwienie nieobecności w pracy. Osoby, które chcą wziąć urlop okolicznościowy na pogrzeb ojca, powinny przedstawić pracodawcy akt zgonu. Nie muszą przekazywać mu oryginału lub kopii dokumentu. Wystarczające jest pokazanie i na tę okoliczność powinna być sporządzona notatka służbowa. 

Nie należy dziwić się konieczności potwierdzenia zaistniałej sytuacji. Wiele osób z powodzeniem mogłoby nadużywać tego prawa i u każdego pracodawcy przykładowo prosić o urlop okolicznościowy na pogrzeb babci, która już od dawna nie żyje. Bardzo często się zdarza, że uzyskanie stosownego aktu zgonu następuje o wiele później niż moment składania stosownego wniosku o urlop okolicznościowy. Pracownik posiada możliwość późniejszego ich dostarczenia, jednak musi się liczyć z ponoszoną odpowiedzialnością karną za ewentualne składanie oświadczeń, które nie posiadają odzwierciedlenia w rzeczywistości. 

Urlop okolicznościowy śmierć teścia – kiedy można wykorzystać? 

Urlop okolicznościowy przysługuje również w sytuacji, gdy umiera teść lub teściowa. Wówczas jego wymiar wynosi dzień. Dla wielu osób kwestią sporną jest jego wykorzystywanie po rozwodzie. Warto wiedzieć, czy można skorzystać z urlopu okolicznościowego w przypadku śmierci rodziców byłego męża lub byłej żony. Otóż, przyjmuje się, że stosunek powinowactwa nie jest przerywany przez rozwód, dlatego nawet na pogrzeb byłych teściów można wykorzystać przysługujący dzień wolny.  

Drugim, często spotykanym problemem jest to urlop okolicznościowy śmierć teścia kiedy można wykorzystać. Czy wyłącznie przysługuje w dniu pogrzebu? Przepisy prawa nie wskazują dokładnie, kiedy należy wykorzystać ten dzień wolny. Potocznie mówi się, że jest to urlop okolicznościowy na pogrzeb, jednak ten dzień można wykorzystać w dniu śmierci, jak i w inny dzień, kiedy załatwiane są formalności urzędowe. Kluczowe jest, aby ten dzień był wykorzystany zgodnie z jego przeznaczeniem, czyli był ściśle powiązany z daną okolicznością. Stąd też wiele osób decyduje się na wykorzystanie tego dnia wolnego w okolicznym terminie, aby nikt nie zakwestionował  jego zasadności. 

W zupełnie innej sytuacji są osoby, które pracowały razem w danym zakładzie i śmierć nastąpiła w miejscu pracy. Wówczas poza wykazaniem stopnia pokrewieństwa, pracodawca raczej nie będzie wymagał dodatkowych dokumentów. 

Urlop okolicznościowy na pogrzeb teścia i innych osób przysposobionych

Śmierć bliskiej osoby upoważnia do skorzystania z urlopu okolicznościowego. Odnosi się to zarówno do osób najbliższych, spokrewnionych w pierwszym stopniu jak i do osób, które są spowinowacone i przysposobione. W przypadku śmierci tych osób przysługuje jeden dzień urlopu okolicznościowego. Ten dzień wolny można wziąć również, jeżeli umiera osoba, nad którą pracownik sprawował bezpośrednią opiekę. 

Czy urlop okolicznościowy przepada?

Osoby korzystające z urlopu okolicznościowego powinny przedstawić związek z wydarzeniem na żądanie pracodawcy. Pracownicy, którzy nie potrafią wskazać, dlaczego akurat w danym dniu potrzebują zwolnienie ze świadczenia pracy muszą skorzystać z innej możliwości, np. urlopu wypoczynkowego. Stąd też warto wiedzieć, ile dni wolnych pozostaje do wykorzystania, aby zbytnio się nie zagalopować i posiadać nieodpłatne dni wolne. 

Niewykorzystany urlop okolicznościowy przepada razem z zakończeniem roku. Uniemożliwia to ich kumulowanie. Należy pamiętać, że urlop okolicznościowy to konsekwencja zdarzenia losowego. W danym roku pracownik posiada możliwość skorzystania od jednego do dwóch dni urlopu okolicznościowego. 

Czy za urlop okolicznościowy przysługuje wynagrodzenie?

Wiele osób niesłusznie obawia się skorzystania z urlopu okolicznościowego z uwagi na strach przed brakiem wynagrodzenia za tę nieobecność. Jest to błędne przekonanie. Zarówno urlop okolicznościowy na pogrzeb siostry jak i ślub okolicznościowy nie pozbawiają prawa do wynagrodzenia. Potwierdza to Kodeks pracy. Wynagrodzenie za ten dzień jest liczone analogicznie jak w przypadku określania wynagrodzenia za dzień wolny wykorzystany z uwagi na urlop wypoczynkowy.