Kara pieniężna dla pracownika za błędy — co powinieneś wiedzieć?

Odpowiedzialność finansowa pracowników to temat budzący wiele emocji i wątpliwości. Czy pracodawca może nałożyć karę pieniężną za popełnione błędy? Na jakich zasadach pracodawca może ukarać pracownika? Jakie są granice takiego postępowania? 

Najważniejsze informacje związane z tematem

1. Kara pieniężna to jedna z form przewidzianych przez prawo kar porządkowych, która może być stosowana wobec pracownika w szczególnych przypadkach, między innymi za poważne naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia czy stawienie się do pracy pod wpływem alkoholu.

2. Kara pieniężna musi zostać nałożona w ciągu 2 tygodni od uzyskania informacji o naruszeniu, ale nie później niż 3 miesiące od jego popełnienia, po wysłuchaniu pracownika i przekazaniu pracownikowi pisemnej decyzji o nałożeniu kary porządkowej.

3. Pracownik ma prawo zgłosić sprzeciw wobec nałożonej kary, a w przypadku naruszenia procedur przez pracodawcę, może dochodzić swoich praw przed sądem pracy.

4. Kara za jedno przewinienie nie może przekroczyć jednodniowego wynagrodzenia, a łączne kary w danym okresie nie mogą przekroczyć 10% wynagrodzenia po odliczeniu ustawowych potrąceń.

5. Środki uzyskane z kar pieniężnych muszą być przeznaczone na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy, nie mogą być wykorzystane na inne cele.

6. Kara porządkowa uznawana jest za niebyłą po roku nienagannej pracy lub wcześniej, jeśli pracodawca podejmie taką decyzję.

Zarządzanie zespołem i zasobami ludzkimi to jedno z największych wyzwań w prowadzeniu działalności gospodarczej. Błędy popełniane przez pracowników mogą generować dla firmy poważne konsekwencje – finansowe, organizacyjne, a nawet wizerunkowe. Dlatego wielu pracodawców, a także specjalistów opowiedzianych za zarządzanie zasobami ludzkimi, zastanawia się, czy możliwe jest nałożenie na pracownika kary pieniężnej jako formy odpowiedzialności za popełnione uchybienia.

Kara pieniężna – czym właściwie jest?

Kara pieniężna to specyficzna forma kary porządkowej, której celem jest zdyscyplinowanie pracownika za naruszenie obowiązków wynikających z przepisów prawa pracy, regulaminów wewnętrznych lub poleceń pracodawcy. Należy jednak zaznaczyć, że nie każdy błąd pracownika może skutkować nałożeniem takiej sankcji.

Kodeks pracy stanowi, że pracodawca może zastosować karę pieniężną za:

• nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,

• nieprzestrzeganie przepisów przeciwpożarowych, 

• opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia,

• stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości albo w stanie po użyciu alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu,

• spożywanie alkoholu lub zażywanie środka działającego podobnie do alkoholu w czasie pracy.

W pozostałych przypadkach pracodawca może nałożyć inne kary porządkowe, w tym karę upomnienia i karę nagany z wpisem do akt osobowych pracownika, a także zastosować inne środki dyscyplinujące, łącznie ze zwolnieniem dyscyplinarnym. Oczywiście decydujący jest rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i stopień winy pracownika, a także jego dotychczasowy stosunek do pracy.

Kary pieniężne dla pracowników — zasady

Zgodnie z zasadami, zastosowanie kary pieniężnej, podobnie jak innych kar porządkowych, musi nastąpić nie później niż w ciągu 2 tygodni od uzyskania wiedzy na temat naruszenia obowiązku pracowniczego, ale jednocześnie nie później niż 3 miesiące od dopuszczenia się takiego naruszenia.

Nałożenie kary porządkowej, w tym kary pieniężnej musi zostać poprzedzone wysłuchaniem pracownika, a decyzja o ukaraniu karą pieniężną musi zostać przekazana na piśmie, a pracownik musi zostać poinformowany o prawie do zgłoszenia sprzeciwu. Jeśli zastosowanie kary nastąpi z naruszeniem przepisów prawa, to pracownik ukarany karą pieniężną może nawet wystąpić do sądu pracy o uchylenie zastosowanej wobec niego kary.

W razie uwzględnienia sprzeciwu pracownika lub w przypadku uchylenia kary pieniężnej przez sąd pracy, pracodawca jest zobowiązany do zwrotu kwoty odliczonej od wynagrodzenia na poczet kary pieniężnej.

Pracodawcy muszą też pamiętać, że karę porządkową, w tym karę pieniężną uznaje się za niebyłą po roku nienagannej pracy. Oznacza to jednocześnie, że odpis zawiadomienia o ukaraniu pracownika usuwa się z jego akt osobowych. Oczywiście pracodawca może z własnej inicjatywy lub na wniosek zakładowej organizacji związkowej, uznać karę za niebyłą przed upływem terminu wskazanego przez Kodeks pracy.

Jaką wysokość mogą mieć kary pieniężne nakładane na pracowników?

Wysokość kar pieniężnych szczegółowo określa prawo pracy. Kara pieniężna za jedno przekroczenie, jak i za każdy dzień nieusprawiedliwionej nieobecności, nie może być wyższa od jednodniowego wynagrodzenia pracownika, a łącznie kary pieniężne nie mogą przewyższać dziesiątej części wynagrodzenia przypadającego pracownikowi do wypłaty, po dokonaniu potrąceń takich należności jak:

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,

• sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,

• zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi.

Wpływy z kar pieniężnych

Pracodawcy decydujący się na ukaranie pracownika karą pieniężną muszą pamiętać, że zgodnie z przepisami wpływy z kar pieniężnych przeznacza się na poprawę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy. Oznacza to, że nie środki te nie mogą trafić na przykład do prywatnej kieszeni przedsiębiorcy.

Kara pieniężna dla pracownika — podsumowanie

Kara pieniężna, jako forma dyscyplinująca, może być nałożona jedynie w określonych przypadkach, takich jak naruszenie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia czy stawienie się do pracy pod wpływem alkoholu. Pracodawca musi przestrzegać ścisłych procedur, w tym wysłuchać pracownika i poinformować go o możliwości zgłoszenia sprzeciwu. Kodeks pracy określa też maksymalną wysokość kary pieniężnych, a nawet narzuca sposób wykorzystania uzyskanych w ten sposób środków.