Student zatrudniony na umowę zlecenie a składki ZUS
Wielu pracodawców zastanawia się, jakie składki za studenta umowa-zlecenie? Okazuje się, że zatrudnienie studenta na podstawie umowy zlecenie to ogromna oszczędność dla przedsiębiorstwa, które nie musi płacić za swojego pracownika żadnych obowiązkowych ani dobrowolnych składek. Pracodawca płaci jedynie składkę na Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP). Jednak, aby zatrudniona osoba mogła skorzystać z takiej możliwości, musi posiadać status studenta. Kiedy przysługuje taki status? Od momentu przyjęcia na studia do dnia złożenia egzaminu dyplomowego bądź wykreślenia z listy studentów lub ukończenia 26. roku życia. Status ten przysługuje nie tylko Polakom, ale także studentom innych narodowości.
Do grupy osób posiadających status studenta nie zalicza się osób na studiach podyplomowych i doktoranckich, nawet jeśli osoby te nie ukończyły 26. roku życia. Ze zwolnienia z konieczności opłacania składek ZUS na umowie zlecenie nie skorzystają również studenci, którzy mają podpisaną umowę o pracę z pracodawcą, z którym chcą zawrzeć również umowę zlecenie. W sytuacji, kiedy student nie posiada już statusu studenta chwilowo lub ukończył studia, musi o tym fakcie poinformować zleceniodawcę, a ten musi zgłosić pracownika do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego oraz opłacić należne składki do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Warto również wskazać, że status studenta nie jest związany z trybem studiów. Dlatego bez znaczenia jest czy nauka odbywa się w trybie dziennym, wieczorowym czy zaocznym oraz czy jest to uczelnia publiczna, czy prywatna. Składki ZUS za studenta zaocznego nie podlegają zapłacie, tak jak w przypadku studenta dziennego i nie ma znaczenia tu obywatelstwo ani kraj odbywania studiów.
Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe przy umowie zleceniu studenta
Składki za studenta do 26. roku życia zatrudnionego na umowę zlecenie, nie podlegają zapłacie ani obowiązkowo, ani dobrowolnie. Są to zarówno składki społeczne, w skład których wchodzi rentowa, emerytalna oraz chorobowa, jak i składka zdrowotna.
Czy umowę zlecenie ze studentem trzeba zgłaszać oraz jak ZUS sprawdza status studenta?
Jako że umowa zlecenie ze studentem, który nie ukończył 26. roku życia, jest nieoskładkowana, nie ma potrzeby zgłaszania jej do ZUS-u. Wyjątek stanowi sytuacja zatrudnienia swojego pracownika (umowa o pracę) dodatkowo, który jest studentem i chce zawrzeć umowę zlecenie. W takiej sytuacji powinna być ona w pełni oskładkowana.
Przedsiębiorca, który zatrudnia studenta na umowę zlecenie, ma obowiązek potwierdzenia jego statusu – tak, aby uniknąć problemów w razie kontroli ZUS. Przepisy nie określają jasno, jak powinno się potwierdzić ten status, dlatego jednym ze sposobów jest dołączenie do akt osobowych kserokopii legitymacji studenckiej. Kolejnym jest oświadczenie studenta o posiadaniu statusu studenta lub zaświadczenie z uczelni wyższej o posiadaniu takiego statusu. Pracownik będący jednocześnie studentem ma obowiązek niezwłocznego poinformowania pracodawcy o utracie statusu studenta, gdyż od dnia jego utraty zawarta umowa podlega oskładkowaniu.
Jaka jest wysokość wynagrodzenia minimalnego?
Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę określana jest co roku. W 2023 roku:
- minimalne wynagrodzenie na umowę o pracę wynosi 3490 złotych brutto (do 31. sierpnia 2023 roku);
- minimalna stawka godzinowa dla osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych (umowa zlecenie, umowa o dzieło) wynosi 22,80 złotych brutto.
Jakie są prawa studenta zatrudnionego na umowę zlecenie?
Umowa zlecenie zawarta ze studentem zobowiązuje pracodawcę do przestrzegania stawki godzinowej określonej w przepisach i przedstawionej przez Radę Ministrów (w 2023 roku to 22,80 złotych brutto). Jako że umowa zlecenie to forma umowy cywilnoprawnej, czyli polega na wykonywaniu określonych czynności za określoną stawkę godzinową, student nie ma obowiązku przebywania w pracy w regularnych godzinach i przez 8 godzin. Zadania zlecone w umowie może realizować z miejsca dowolnego, a jeśli musi być to siedziba firmy, student ma prawo do dowolności w wyborze godzin. Pracodawca natomiast ma obowiązek prowadzenia ewidencji czasu pracy pracownika. Studenci zatrudnieni na umowę zlecenie muszą także pamiętać o tym, że nie posiadają prawa do urlopu wypoczynkowego, nie są objęci ochroną przed wypowiedzeniem umowy oraz nie przysługuje im wynagrodzenie za czas choroby.
Studenci nie płacą składek społecznych i składki zdrowotnej, ale także podatku od wynagrodzenia. Dzięki temu z ich pensji nie są potrącane żadne pieniądze, a ich wynagrodzenie "do ręki" to kwota brutto określona w umowie.
Status studenta a przerwa w studiach
Utrata statusu studenta jest związana z rodzajem przerwy w studiach. Nie każda przerwa powoduje utratę tego statusu. Jeśli student ma mniej niż 26 lat, jest zatrudniony na umowę zlecenie, a weźmie tzw. urlop dziekański, umowa nadal będzie nieoskładkowana.
Ciekawym i dość kontrowersyjnym przypadkiem jest przerwa między pierwszym a drugim stopniem studiów. Ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce jasno wskazuje w art. 109 ust. 2a, że osoba, która ukończyła studia I stopnia, zachowuje przysługujące jej prawa studenta do 31. października roku, w którym te studia ukończyła. Jednak pojęcie praw studenta nie jest tożsame ze statusem studenta. Dlatego w przerwie między dwoma stopniami studiów umowa zlecenie powinna być traktowana na normalnych zasadach, czyli powinna być w pełni oskładkowana.
Kiedy pracujący student płaci składki?
Firma, która zatrudnia studenta na podstawie umowy zlecenie, nie zawsze może nie płacić składek za swojego pracownika. Takim przypadkiem jest ukończenie przez niego 26-go roku życia oraz dzień, w którym zostanie on wykreślony z listy studentów lub obroni pracę dyplomową, nawet jeśli nie ukończył jeszcze 26-go roku życia. W takim przypadku przedsiębiorca ma obowiązek zgłosić studenta do ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego.
Kolejną sytuacją, w której student zatrudniony na podstawie umowy zlecenie jest zobowiązany do zapłaty składek, jest jednoczesne zatrudnienie u tego samego pracodawcy na umowę o pracę i umowę zlecenie. W takiej sytuacji umowa cywilnoprawna jest traktowana jak zwykła umowa o pracę i powinna zostać oskładkowana we wszystkie składki na ubezpieczenie społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe) i zdrowotne.
