Urlopy przysługujące ojcom w 2025 roku — co mówi Kodeks pracy?

Dużo mówi się o świadczeniach przysługujących pracującym matkom. Tymczasem i pracujący ojcowie mogą skorzystać z przysługujących im świadczeń. Wśród nich jest urlop ojcowski, urlop tacierzyński oraz urlop rodzicielski. Świeżo upieczonym ojcom przysługują również dwa dni zwolnienia od pracy z tytułu urodzenia się dziecka, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Na co dokładnie mogą liczyć pracownicy-ojcowie? 

Kluczowe informacje związane z tematem

1. Pracownikowi-ojcu przysługują dwa dni wolne z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, z tytułu narodzin dziecka i jest to świadczenie niezależne od urlopów rodzicielskich.

2. Urlop tacierzyński przysługuje ojcu, jeśli matka dziecka zrezygnuje z części urlopu macierzyńskiego (minimum 14 tygodni dla matki). Może trwać od 6 do 23 tygodni w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie. Wypłacany jest w wysokości 100% podstawy zasiłku.

3. Urlop ojcowski – to świadczenie niezależne od uprawnień matki, przysługujące ojcom pracującym na umowie o pracę. Trwa 14 dni (10 dni roboczych) i można go wykorzystać w dwóch częściach. 

4. Urlop rodzicielski – wynosi 41 tygodni przy jednym dziecku i 43 tygodnie przy większej liczbie dzieci. Rodzice mogą go podzielić, ale każdemu przysługuje nieprzenoszalne 9 tygodni. Może być wykorzystany do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.

5. Ochrona zatrudnienia – podczas urlopu ojcowskiego, tacierzyńskiego i rodzicielskiego pracownik jest chroniony przed zwolnieniem, a po jego zakończeniu ma prawo wrócić do pracy na dotychczasowych lub równorzędnych warunkach.

Urlopy przysługujące pracującym ojcom — co musisz wiedzieć jako pracodawca?

W dzisiejszych czasach coraz większą uwagę poświęca się zapewnieniu równych praw i możliwości urlopowych także dla pracujących ojców. Mężczyznom przysługuje prawo do urlopu ojcowskiego, tacierzyńskiego i rodzicielskiego. Przyjrzyjmy się każdemu z nich.

Urlop tacierzyński

Urlop tacierzyński, a właściwie urlop macierzyński dla ojca to urlop, który ojciec wychowujący dziecko dzieli z jego matką. Z urlopu tacierzyńskiego mogą skorzystać pracownik ojciec z tytułu urodzenia dziecka lub dzieci oraz w przypadku przysposobienia dziecka lub większej liczby dzieci na wychowanie, na przykład jako rodzina zastępcza. Z tego rodzaju świadczenia mogą skorzystać zarówno mężczyźni zatrudnieni na umowę o pracę, jak i zleceniobiorcy oraz osoby prowadzące działalność gospodarczą. Pracownikowi korzystającemu z przysługującego mu urlopu tacierzyńskiego wypłacany zasiłek macierzyński wynoszący 100% podstawy zasiłku.

Warto pamiętać, że chcący skorzystać z urlopu tacierzyńskiego pracownik, musi być ubezpieczony. Odprowadzanie składek na ubezpieczenie chorobowe jest obowiązkowe. 

Urlop tacierzyński — ile dni?

Wymiar urlopu tacierzyńskiego zależy przede wszystkim od tego, ile trwa urlop macierzyński matki dziecka. Urlop macierzyński trwa 20 tygodni w przypadku narodzin jednego dziecka przy jednym porodzie, 31 tygodni w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, 33 tygodnie w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, 35 tygodni w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie i 37 tygodni w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie. Matka dziecka w każdym przypadku musi wykorzystać przynajmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego. Oznacza to, że maksymalny wymiar tacierzyńskiego to 6 tygodni w przypadku narodzin jednego dziecka, a potem odpowiednio 17, 19, 21 i 23 tygodnie w przypadku narodzin większej liczby dzieci. 

Oczywiście, jeśli matka dziecka będzie chciała wykorzystać urlop macierzyński w pełni, to ojcu dziecka urlop tacierzyński nie będzie przysługiwać. Warto też wiedzieć, że urlop tacierzyński musi zostać wykorzystany jednorazowo, w całości od razu po tym, jak matka dziecka zrezygnuje ze swojej części urlopu macierzyńskiego i co ważne, pracodawca nie może odmówić przyznania urlopu tacierzyńskiego.

Wniosek o urlop tacierzyński

Składając pisemny wniosek o urlop tacierzyński, pracownik musi dołączyć:

• oświadczenie matki o rezygnacji z pozostałej części urlopu macierzyńskiego

• skrócony odpis aktu urodzenia dziecka.

Wniosek o urlop tacierzyński, czyli macierzyński dla ojca, trzeba złożyć najpóźniej 14 dni przed powrotem do pracy matki składającej wniosek o rezygnację z urlopu macierzyńskiego. 

Urlop ojcowski

Urlop ojcowski to kolejne świadczenie przysługujące ojcom, niezależnie od uprawnień matki dziecka, lecz jedynie tym, którzy są zatrudnieni w oparciu o umowę o pracę lub na podstawie powołania, wyboru, mianowania albo na podstawie spółdzielczej umowy o pracę. Ze świadczenia tego może skorzystać każdy mężczyzna, który bierze czynny udział w wychowaniu dziecka, do czasu ukończenia przez dziecko 12 miesiąca życia (przed nowelizacją Kodeksu pracy okres ten był dwa razy dłuższy, czyli do 24 miesiąca życia). Oznacza to, że urlop ojcowski nie przysługuje osobom pozbawionym praw rodzicielskich lub nie utrzymują kontaktu z dzieckiem. Urlop ojcowski przysługuje również ojcom adopcyjnym dziecka przez rok od dnia uprawomocnienia się postanowienia orzekającego przysposobienie dziecka (wcześniej były to dwa lata), ale nie dłużej niż do ukończenia przez nie 14 roku życia. Zgodnie z prawem w ramach urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje 100% podstawy zasiłku.

Urlop ojcowski — ile dni?

Wymiar urlopu ojcowskiego wynosi 14 dni, czyli 10 dni roboczych. Można go wykorzystać jednorazowo lub dzieląc urlop na dwie części po tygodniu. Pracodawca jest zobowiązany uwzględnić wniosek pracownika o udzielenie urlopu ojcowskiego. W czasie trwania urlopu ojcowskiego pracownikowi przysługuje ochrona przed zwolnieniem za wypowiedzeniem, rozwiązaniem stosunku pracy lub wypowiedzeniem warunków pracy i płacy. Oznacza to, że pracownik po zakończeniu urlopu ojcowskiego ma prawo wrócić do pracy na dotychczasowym stanowisku i dotychczasowych zasadach, a jeśli nie jest to możliwe, to na równorzędnych warunkach odpowiadających jego kwalifikacjom.

Wniosek o urlop ojcowski

Pracownik chcący wykorzystać urlop ojcowski musi złożyć wniosek o urlop ojcowski w terminie nie krótszym niż 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu ojcowskiego. Jeśli pracownik nie dotrzyma terminu, pracodawca nie musi wyrazić zgody na urlop we wskazanym we wniosku terminie. Jednak trzeba pamiętać, że jeśli wniosek o urlop ojcowski spełni wymogi formalne, to pracodawca nie może odmówić przyznania urlopu.

Do wniosku, podobnie jak w przypadku wniosku o urlop tacierzyński, należy dołączyć odpis skróconego aktu urodzenia dziecka. Do tego należy dołączyć oświadczenie o niepobieraniu zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego.

Urlop rodzicielski

Rodzice dziecka mają też prawo do urlopu rodzicielskiego w celu sprawowania opieki nad dzieckiem. Wymiar urlopu rodzicielskiego to 41 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie i 43 tygodnie w przypadku większej liczby dzieci. Wymiar ten może być zwiększony do 65 i 57 tygodni, jeśli rodzice posiadają zaświadczenie "za życiem". Ojciec dziecka może korzystać z urlopu rodzicielskiego równocześnie z matką dziecka, dzieląc wspólnie wymiar przysługującego urlopu. Rodzice dziecka mogą się też podzielić urlopem w innych proporcjach, ale każdej ze stron przysługuje 9 tygodni urlopu, których nie można przenieść na drugiego rodzica. Oznacza to, że matka dziecka może wykorzystać maksymalnie 32 lub 56 tygodni urlopu rodzicielskiego (w przypadku urodzenia jednego dziecka), podczas gdy jego ojciec skorzysta z 9 tygodni urlopu lub odwrotnie. Jest to tak zwana nieprzenoszalna część urlopu.

Pracownik ojciec wychowujący dziecko może skorzystać z urlopu rodzicielskiego jednorazowo lub w maksymalnie 5 częściach, ale nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia. Pracownik ma też możliwość obniżyć wymiar czasu pracy o połowę, wydłużając czas przysługującego urlopu i łącząc jednocześnie pracę z urlopem.

Urlopy związane z rodzicielstwem dla ojców — podsumowanie

Mężczyźni przebywający na urlopie ojcowskim, tacierzyńskim lub rodzicielskim mogą aktywnie uczestniczyć w wychowaniu swoich dzieci, budować silniejsze więzi rodzinne i zachowywać równowagę pomiędzy życiem osobistym i zawodowym. Usatysfakcjonowani życiem prywatnym są lepszymi pracownikami, dlatego pracodawcy powinni przychylnie traktować pracowników chcących skorzystać z urlopów związanych z rodzicielstwem.