·6 min czytania

Nadgodziny — praktyczne informacje dla pracodawców

nadgodziny

Praca w nadgodzinach to temat, który dotyczy większości firm, zwłaszcza tych działających w dynamicznym środowisku biznesowym, gdzie wymagania rynkowe potrafią gwałtownie zmieniać się z dnia na dzień. Wzrost liczby projektów, nieregularność zleceń czy konieczność szybkiego reagowania na zmiany wymagań klientów często prowadzą do wydłużenia czasu pracy pracowników. Dla przedsiębiorców i menedżerów, zarządzanie nadgodzinami stanowi wyzwanie zarówno w kontekście prawnym, jak i organizacyjnym. Jakie zasady dotyczą nadgodzin, jakie są obowiązki pracodawcy, a jakie prawa pracownika? Jak uniknąć błędów związanych z rozliczaniem nadgodzin?

Najważniejsze informacje związane z tematem

  1. Nadgodziny to praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy.

  2. Za pracę w godzinach nadliczbowych pracownikowi przysługuje prawo do dni wolnych lub do dodatkowego wynagrodzenia.

  3. Zasady pracy w godzinach nadliczbowych reguluje Kodeks pracy. Wynika z niego między innymi to, że nadgodziny powinny być stosowane tylko z racji szczególnych potrzeb pracodawcy i nie mogą być remedium na problemy kadrowe.

Nadgodziny to czas pracy wykraczający poza normy wynikające z przepisów prawa pracy, umowy o pracę lub wewnętrznych regulacji w firmie. Przepisy dotyczące nadgodzin są ściśle regulowane w polskim prawie pracy i mają na celu ochronę zarówno interesów pracowników, jak i zapewnienie efektywności organizacji pracy w firmach. Nadgodziny mogą wynikać z różnych sytuacji: niespodziewanego wzrostu zapotrzebowania na pracę, nagłych awarii, konieczności dokończenia projektu w terminie, czy też z konieczności reakcji na nieprzewidziane okoliczności zewnętrzne.

Zarządzanie nadgodzinami to kluczowa kwestia dla przedsiębiorców i menedżerów, którzy muszą nie tylko przestrzegać przepisów prawa, ale również dbać o zdrowie i zadowolenie pracowników, unikać nadmiernego obciążenia oraz skutecznie planować pracę. Odpowiednia strategia zarządzania nadgodzinami może przynieść korzyści firmie, podczas gdy jej brak może prowadzić do spadku motywacji, zwiększenia kosztów oraz potencjalnych problemów prawnych.

Nigdy więcej nie trać czasu!

Zautomatyzuj układanie grafików pracy, prowadzenie ewidencji czasu pracy, elektroniczne wnioski urlopowe i wiele więcej.

Załóż darmowe konto

Czym są nadgodziny?

O pracy w nadgodzinach mówimy wtedy, gdy praca następuje gdy:

  • zostanie przez pracownika przekroczony dobowy wymiar czasu pracy,

  • zostanie przez pracownika przekroczony przedłużony dobowy wymiar czasu pracy,

  • zostanie przez pracownika przekroczona tygodniowa norma czasu pracy.

Polskie prawo pracy precyzyjnie określa zasady związane z nadgodzinami, mając na celu ochronę pracowników przed nadmiernym obciążeniem pracą oraz zapewnienie im właściwych warunków do odpoczynku. Zgodnie z Kodeksem pracy, nadgodziny to czas pracy przekraczający normy ustalone w obowiązującym w firmie systemie czasu pracy. Standardowy czas pracy wynosi 8 godzin dziennie i 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przy czym istnieją również inne systemy czasu pracy, które mogą przewidywać różne rozliczenia czasu pracy.

Kiedy nadgodziny są dopuszczalne?

Pracę taką wykonuje się w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy, co oznacza, iż pracodawca nie może z góry dowolnie planować nadgodzin, jednak jego prawem pozostaje zlecenie pracownikowi pozostania w pracy po godzinach (oczywiście według określonych w przepisach norm i warunków). Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna przede wszystkim w przypadku konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia, środowiska albo usunięcia awarii.

Warto pamiętać, że praca w nadgodzinach nie jest nieograniczona. W każdym roku kalendarzowym liczba nadgodzin nie może przekraczać 150 godzin, chyba że pracodawca i pracownik uzgodnią inne limity w ramach obowiązującej umowy o pracę lub regulaminu pracy. Należy także pamiętać, że praca w nadgodzinach musi być uzasadniona szczególnymi potrzebami pracodawcy, takimi jak konieczność wykonania zadania w wyznaczonym terminie, naprawienie awarii lub zagrożenie bezpieczeństwa.

Rekompensata za nadgodziny — udzielenie czasu wolnego lub wypłata dodatkowego wynagrodzenia

Jednym z najważniejszych obowiązków pracodawcy w kontekście nadgodzin jest zapewnienie odpowiedniej rekompensaty dla pracowników za pracę w wymiarze przekraczającym obowiązujące pracownika normy czasu pracy. Pracownikowi przysługuje albo dodatkowe wynagrodzenie za nadgodziny, wypłacane oprócz normalnego wynagrodzenia, albo czas wolny. Wynagrodzenie za nadgodziny obejmuje standardową stawkę godzinową plus dodatek, który w przypadku pracy w dni robocze wynosi 50% wynagrodzenia, a w przypadku pracy w nocy, niedziele i święta – 100%. Wymiar czasu wolnego powinien być o połowę wyższy niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych, jeśli pracodawca udziela czasu wolnego z własnej inicjatywy, a także w tym samym wymiarze czasu pracy, jeśli dni wolne udzielane są na pisemny wniosek pracownika.

nadgodziny jak je rozliczać

Nadgodziny a praca w godzinach nadliczbowych

Bardzo często pojęcie nadgodzin jest używane zamiennie do pracy w godzinach nadliczbowych, tymczasem są to dwa różne pojęcia.

Zgodnie z definicją, godziny nadliczbowe dotyczą pracy wykonywanej poza normy czasu pracy przewidziane przez prawo lub umowę o pracę, ale jedynie w określonych okolicznościach, takich jak potrzeba ochrony interesu zakładu pracy czy konieczność zapobieżenia awarii. Co więcej, godziny nadliczbowe są obarczone dodatkowymi wymogami dotyczącymi ich rozliczania oraz odpowiednich rekompensat dla pracowników. Przepisy prawa precyzyjnie regulują sytuacje, w których pracodawca może zlecić pracę w godzinach nadliczbowych, oraz jakie dodatki lub czas wolny przysługują pracownikom za pracę w takim wymiarze.

Praca wykonywana przez pracownika poza godzinami określonymi w obowiązującym go rozkładzie czasu pracy, ale jednocześnie nie przekraczająca godzin wynikających z ogólnego wymiaru czasu pracy i nienaruszająca przepisów gwarantujących pracownikowi maksymalny dobowy wymiar czasu pracy, odpoczynek dobowy i tygodniowy etc. to praca w godzinach nadliczbowych. Praca i wynagrodzenie pracownika wynikające z pracy w takim czasie zależą od ustaleń pomiędzy stronami stosunku pracy. Oczywiście dobrze jest, jeśli kwestie te regulowane są w wewnętrznych dokumentach firmy, na przykład w regulaminie lub układzie zbiorowym pracy.

Jak rozliczać nadgodziny?

Za nadliczbowy czas pracy, pracownik otrzymuje normalne wynagrodzenie oraz dodatek w wysokości uzależnionej od pory: w nocy, w niedziele i święta (niestanowiące normalnych dni pracy), w dniu wolnym od pracy udzielonym w zamian za pracę w niedziele i święta - 100% wynagrodzenia; w każdym innym dniu - 50 % wynagrodzenia. Drugą opcją rozliczania nadgodzin jest udzielenie przez pracodawcę czasu wolnego odpowiadającego wymiarowi godzin przepracowanych nadliczbowo (na wniosek pracownika lub bez wniosku).

nadgodziny ile płatne

Nadgodziny w aplikacji inEwi

Zdajemy sobie sprawę, iż nadgodziny to czasem twardy orzech do zgryzienia, dlatego w systemie inEwi stanowią one rzeczywisty czas pracy wykraczający poza obowiązujące normy.

Po pierwsze! Ustalenia dziennego wymiaru pracy dokonujemy za pomocą intuicyjnego modułu Grafiki Pracy, w którym ustalamy w szczególności czy rozkład czasu pracy będzie normowany, czy nienormowany (dowiedz się więcej). Mamy możliwość określenia czy grafik w całości będzie stanowił harmonogram nadgodzinowy i czy czas po pracy ma być liczony. Ustalony w odpowiedni sposób harmonogram pracy jest podstawą, aby prawidłowo zarządzać czasem przepracowanym nadliczbowo. Po drugie! Kontrolowanie nadgodzin odbywa się z poziomu wszystkich raportów, które generujemy w aplikacji tj. raport pracy, obecności, szczegółowy dla danego pracownika oraz ewidencja czasu pracy. Np. na raporcie obecności, dzień zawierający nadgodziny posiada specjalny wyróżniający się opis. Z kolei w raporcie pracy — filtrujemy dowolny okres w celu wyświetlenia ilości godzin nadliczbowych.

Po trzecie! Aby jeszcze bardziej umilić użytkownikom pracę z aplikacją inEwi, wprowadziliśmy opcję zapobiegającą tworzeniu nierzetelnej ewidencji godzin nadliczbowych. Ustawienia, które nam w tym pomogą to:

- Przyciąganie statusów — to opcja polegająca na zarejestrowaniu przez system zdarzenia o godzinie docelowej, czyli zamierzonej przez użytkownika w sposób następujący: pracownik, który miał wyjść o 16:00, wychodzi o 16:20, przyciąganie statusu wyjścia jest ustalone na 30 minut, więc system przyciąga zdarzenie do 16:00 (dowiedz się więcej).

- Minimalna ilość nadgodzin — to opcja, dzięki której możemy ustawić konkretny minimalny czas, po osiągnięciu którego nadgodziny będą zarejestrowane np. ustawiając 30 minut, system mimo zachowania rzeczywistego czasu pracownika, który wychodzi o 16.20, liczy czas pracy do 16:00 i ani minuty dłużej!

- Grafik pracy, który nie bierze pod uwagę nadgodzin — w sytuacji wyboru takiej opcji, czas ponad normę nie zostaje uwzględniony.

- Grafik nadgodzinowy — to opcja umożliwiająca odnotowanie w całości pracy wykonanej np. w soboty i niedziele jako pracy w godzinach nadliczbowych (podobnie sprawa wygląda w przypadku pracy poza ustalonym grafikiem).

Wszystkie nadgodziny ponad określony rozkład czasu pracy, które w danych okresie rozliczeniowym mogą zostać wybrane za pomocą nieobecności typu "wolne za nadgodziny" (Wn) lub wypłacone w formie wynagrodzenia za nadliczbowy czas pracy tzw. "wypłata nadgodzin" (Dn). Dział kadr dokonuje tego bezpośrednio lub na prośbę pracownika, który wniosek taki składa online przez swoje konto za pośrednictwem przeglądarki internetowej lub aplikacji mobilnej.

Podsumowanie

Zarządzanie nadgodzinami to ważny element prowadzenia działalności gospodarczej, który wymaga zarówno znajomości przepisów prawa, jak i skutecznego zarządzania zespołem. Przepisy dotyczące nadgodzin jasno określają obowiązki pracodawcy oraz prawa pracowników, a ich przestrzeganie jest kluczowe dla utrzymania dobrych relacji w firmie oraz uniknięcia problemów prawnych. Odpowiednia strategia rekompensaty za nadgodziny, w tym zarówno wynagrodzenie finansowe, jak i czas wolny, pozwala na zrównoważenie potrzeb pracowników i firmy.

Nadgodziny w delegacji – co warto wiedzieć?

Nie każda dłuższa podróż służbowa zostanie zaliczona jako praca w godzinach nadliczbowych.

Nadgodziny w delegacji – co warto wiedzieć?

Samowolne nadgodziny – co to takiego i kogo dotyczy?

Kodeks pracy rozwiewa w tym zakresie wszelkie wątpliwości, wyposażając obie strony stosunku pracy w gwarancje ochrony swoich interesów i praw.

Samowolne nadgodziny – co to takiego i kogo dotyczy?

Liczba godzin pracy w miesiącu – jak wyliczyć wymiar czasu pracy?

W ciągu miesiąca pracujemy średnio 160 godzin.

Liczba godzin pracy w miesiącu – jak wyliczyć wymiar czasu pracy?

#udostępnij jeżeli ten artykuł jest przydatny:

Warto również przeczytać te artykuły.

Sprawdź inne propozycje opracowane przez naszych ekspertów.

Sprawdź też inne artykuły!

Zobacz wszystkie

299950+ użytkowników!

Tworzymy narzędzia, które dopasowują się do Ciebie, a nie na odwrót, ponieważ każdy pracuje w wyjątkowy sposób.

Załóż darmowe konto
Szczęśliwy użytkownik platformy inEwi

Wykorzystujemy pliki cookie, piksele i lokalną pamięć w celu poprawy wydajności, personalizacji treści i reklam oraz ich pomiaru. Używamy własnych plików cookie oraz niektórych od stron trzecich. Tylko absolutnie konieczne są włączone domyślnie. Więcej w naszej polityce prywatności.