Praca zdalna – czy jest uregulowana w Kodeksie pracy?

Praca zdalna została określona w ustawie COVID-owej z 2020 r. Zgodnie z nią jest ona wykonywana w charakterze incydentalnym oraz przez czas, który wytyczył pracodawca. Jednak niebawem wszystko się zmieni –
1. marca 2023 r. w Kodeksie pracy pojawią się zapisy, które uregulują sytuację prawną pracy zdalnej. Jedną z największych zmian będzie opracowanie jej definicji prawnej. Dzięki tym zmianom praca zdalna zastąpi w Kodeksie pracy pojęcie telepracy, która zawarta była w art. 675 § 1 Kodeksu pracy. To z kolei sprawia, że praca zdalna może być już wykonywana nie tylko na czas oznaczony. Poniżej podpowiadamy, co to praca zdalna oraz do kiedy obowiązuje.

Praca zdalna – co to znaczy?

Praca w trybie home office powoli staje się już pewnym standardem. Do puli profesji, które mogą być wykonywane z domu, dołącza coraz więcej zawodów. Zgodnie z dłuższymi zapowiedziami rządu, dojdzie również do zmian w Kodeksie pracy. W świetle prawa jest to więc praca poza miejscem zatrudnienia. Musi to być jednak miejsce wskazane przez pracownika i w całości uzgodnione z pracodawcą. Praca zdalna podlega również tym samym regulacjom, co praca wykonywana z miejsca zatrudnienia. W praktyce więc oznacza to, że dotyczą jej te same regulacje prawne w sprawie pracy w niedziele i święta. Może ona mieć również charakter tymczasowy lub stały. Od czego to zależy i do kiedy praca zdalna może być wykonywana? 

Praca zdalna – do kiedy obowiązuje?

O tym, do kiedy praca zdalna może być wykonywana, zastanawia się wiele osób. Zgodnie z obowiązującymi przepisami:

  • praca zdalna może być stale lub częściowo wykonywana poza miejscem zatrudnienia na okres ustalony przez pracownika i jego pracodawcę. Może trwać maksymalnie przez 180 dni w roku (nowe regulacje mają też umożliwić wykonywanie pracy zdalnej okazjonalnie na wniosek pracownika, w wymiarze nieprzekraczającym 24 dni w roku kalendarzowym, nie trzeba wtedy będzie przestrzegać niektórych obowiązków dla standardowej pracy zdalnej);
  • może zostać wyznaczona na polecenie pracodawcy, w obliczu zaistnienia wyjątkowych sytuacji, np. zagrożenia epidemicznego. W tym wypadku praca zdalna trwać aż do 3 miesięcy po odwołaniu stanu wyjątkowego. Pracodawca może wysłać pracownika do pracy z domu również w wyniku niemożności zapewnienia pracownikowi warunków do pracy, zgodnych z przepisami BHP.
  • dopuszczalna praca zdalna, która może potrwać maksimum 12 dni w roku (stan przed zmianami w 2023).

Co to jest dopuszczalna praca zdalna?

Dopuszczalna praca zdalna to praca wykonywana "na żądanie” pracownika. Oznacza to, że zamiast urlopu na żądanie, może on poprosić swojego pracodawcę o możliwość pracy w trybie home office. Zgodnie z prawem pracownikowi każdego roku przysługuje 12 dni, które może przepracować w trybie zdalnym (stan przed zmianami mającymi zostać wprowadzonymi wiosną 2023).

Czy można monitorować pracę zdalną pracowników?

O efektywności i organizacji pracy zdalnej z domu pisaliśmy już w poprzednim artykule. Zgodnie z przepisami pracownik ma obowiązek udokumentowania ewidencji wykonanych w ramach pracy czynności – z uwzględnieniem dokładnej daty oraz godziny. Przepisy nie określają jednak w jasny sposób, jak pracodawca może monitorować pracę swojego pracownika. Pracodawca ma jednak prawo do monitorowania:

  • wykonywania obowiązków przez pracownika;
  • w celu konserwacji, inwentaryzacji, serwisowania lub naprawy sprzętu, który powierzono pracownikowi;
  • znajomości przepisów BHP.

Monitorowanie pracy zdalnej – jak powinno przebiegać?

Pracodawca nie może przeprowadzać kontroli swojego pracownika w dowolnie wybranym przez siebie czasie. Czas i miejsce kontroli powinny zostać ustalone obustronnie – co najmniej na 2 tygodnie przed planowaną kontrolą. Kontrola powinna dotyczyć jedynie czynności związanych z wykonywaną pracą. Monitoring dotyczy najczęściej poczty elektronicznej pracownika, nie może on jednak w żaden sposób naruszać jego prywatności.

Praca zdalna – jak uregulować pracę z domu?

Pracownik pracujący w trybie zdalnym ma obowiązek udokumentowania czasu pracy oraz obowiązków, których dopełnił. Niezbędne w tym celu okazują się narzędzia do rejestracji czasu pracy. Bardzo przydatnym narzędziem staje się także korzystanie z tradycyjnych metod, takich jak papierowe harmonogramy czasu pracy w formie tabelki Excel. Osoba pracująca z domu musi również mieć świadomość tego, że jej praca przebiega wedle identycznych zasad jak w przypadku pracy w miejscu zatrudnienia. Oznacza to więc, że np. w celu uzyskania urlopu także musi ona złożyć wniosek. Różnica polega na tym, że składanie wniosków odbywa się w inny sposób – za pomocą elektronicznych wniosków urlopowych. 

Praca zdalna – czy należy się ekwiwalent?

Dotychczas obowiązkiem pracodawcy było jedynie zapewnienie sprzętu niezbędnego pracownikom do pracy w trybie home office. Wszystko wskazuje na to, że niebawem zmieni się to na lepsze i osoby pracujące zdalnie, będą mogły ubiegać się o przyznanie ekwiwalentu (w sytuacji, gdy pracodawca nie zapewni pracownikowi niezbędnych do wykonywania pracy urządzeń i materiałów) lub ryczałtu. Zgodnie z zapowiadanymi zmianami w Kodeksie pracy, w trakcie home office pracownik będzie mógł ubiegać się o zwrot kosztów energii i opłat za Internet. Wysokość ekwiwalentu będzie ustalana na podstawie rozmowy z pracownikiem w taki sposób, by kwota ta mogła pokryć wszelkie koszty, związane z pracą zdalną z domu. 

Jakie są podstawowe zasady wykonywania pracy zdalnej?

Aby móc wykonywać pracę zdalną, należy spełnić kilka warunków. Są to:

  • konieczność dostarczenia pracownikowi sprzętu niezbędnego do wykonywania powierzonych mu obowiązków. Z kolei pracownik zobowiązuje się do korzystania ze służbowego sprzętu w celach związanych jedynie z pracą;
  • rzetelne wywiązywanie się z obowiązków przez pracownika – również pod względem miejsca wykonywania pracy zdalnej. Musi być ono wcześniej uzgodnione i zatwierdzone przez pracodawcę;
  • posiadanie przez pracownika odpowiednich warunków mieszkaniowych do podjęcia pracy zdalnej;
  • w ramach wykonywanej z domu pracy, pracownik otrzymuje normalne wynagrodzenie za pracę – o ile nie jest to niemożliwe do zrealizowania w pracy zdalnej;
  • pracodawca może w każdej chwili przywrócić pracownika do pracy w miejscu zatrudnienia.

Praca zdalna – jakie są jej wady i zalety?

Zastanawiasz się nad tym, jak wygląda praca zdalna programisty? Praca w trybie home office niesie ze sobą wiele plusów i minusów. Dla wielu pracodawców możliwość ta sprawia, że firma może pozwolić sobie na zatrudnienie osób, które mieszkają z dala od siedziby zakładu pracy. W dodatku pracodawca może również wpłynąć na ograniczenie kosztów własnych, związanych z zapewnieniem pracownikowi miejsca pracy. Z kolei dla pracownika praca zdalna jest wygodnym rozwiązaniem –zwłaszcza w przypadku, gdy do firmy trzeba dojeżdżać. Pracownik może zaoszczędzić nie tylko na czasie, ale i wydatkach związanych
np. z jedzeniem poza domem. Ogromną zmianą na plus dla pracowników zdalnych jest również przyznanie ekwiwalentu za pracę zdalną, co rozwiązuje problem opłat za prąd i Internet. To z kolei zdaniem niektórych pracodawców jest jednak dla nich dość sporym minusem. Największe wyzwanie stanowi jednak kwestia zaufania. Ograniczona kontrola nad pracownikiem sprawia, że nigdy nie wiadomo, czym w danym czasie może zajmować się pracownik. Z kolei samodyscyplina i zaangażowanie w trakcie pracy zdalnej stanowi największe wyzwanie dla osób, które pracują z domu.

Praca zdalna – jak zarabiać bez wychodzenia z domu?

Na końcu warto również wspomnieć o tym, jak można zarabiać z domu. Na szczęście ofert pracy zdalnej na rynku nie brakuje. Wystarczy jedynie wiedzieć, czego szukać.

Praca zdalna – jakie zawody jej podlegają?

Wśród najczęściej wykonywanych zdalnie zawodów królują:

  • specjalista IT, WEB designer, grafik komputerowy itp.;
  • copywriter, dziennikarz redakcji lub portalu internetowego, osoba zajmująca się korektą tekstów;
  • ankieter online;
  • tłumacz;
  • korepetytor, nauczyciel;
  • ekspert od Social Media Marketing.

W rzeczywistości jednak, dzięki postępowi technologicznemu, praca zdalna staje się coraz bardziej popularna również i w wielu innych branżach. Najlepszym tego dowodem jest opieka zdrowotna, która od jakiegoś czasu jest już dostępna w sieci.