Czy można przerwać urlop rodzicielski i w jakich sytuacjach?

Urlop rodzicielski jest jednym z uprawnień, które przysługują pracownikom w związku z rodzicielstwem. Jest on uregulowany przede wszystkim Ustawą z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks Pracy.

Urlop rodzicielski – podstawowe informacje

Urlop rodzicielski przysługuje pracownikowi w okresie po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego (lub zasiłku macierzyńskiego za okres, który odpowiada okresowi urlopu macierzyńskiego). Wymiar urlopu rodzicielskiego to 32 tygodnie (w przypadku urodzenia przy jednym porodzie jednego dziecka) lub 34 tygodnie (gdy w trakcie jednego porodu na świat przyjdzie większa liczba dzieci).

Z urlopu w tym wymiarze skorzystać mogą łącznie zarówno matka, jak i ojciec dziecka (dzieci). Ponadto rodzice korzystać mogą z tego urlopu jednocześnie (nie przekraczając łącznie jego wymiaru). W sytuacji, gdy jedno z rodziców pobiera zasiłek macierzyński za okres, który odpowiada okresowi urlopu rodzicielskiego, drugi z rodziców może korzystać z tego urlopu. Pamiętać jednak trzeba, że łączny wymiar tych okresów nie może przekroczyć 32 lub 34 tygodni.

„Art. 1821a. § 1. Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego pracownik ma prawo do urlopu rodzicielskiego w wymiarze do:

1) 32 tygodni – w przypadku, o którym mowa w art. 180 § 1 pkt 1;

2) 34 tygodni – w przypadkach, o których mowa w art. 180 § 1 pkt 2-5.

3) Urlop w wymiarze, o którym mowa w § 1, przysługuje łącznie obojgu rodzicom dziecka.

4) Z urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać oboje rodzice dziecka. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać wymiaru, o którym mowa w § 1.

5) W okresie pobierania przez jednego z rodziców dziecka zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego drugi rodzic może korzystać z urlopu rodzicielskiego. W takim przypadku łączny wymiar urlopu rodzicielskiego i okresu pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego nie może przekraczać wymiaru, o którym mowa w § 1”.

Urlop rodzicielski – co jeszcze warto wiedzieć?

Na temat urlopu rodzicielskiego warto również wiedzieć, że:

• może on być udzielony jednorazowo lub w częściach, jednak nie później niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko przekroczy 6 lat,
• urlop może zostać udzielony bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego (albo zasiłku za odpowiadający mu okres) w maksymalnie czterech częściach, które przypadają albo jedna po drugiej, albo bezpośrednio po skorzystaniu z zasiłku, w wymiarze wielokrotności tygodnia,
• urlop w wymiarze do 16 tygodni może zostać udzielony w terminie, który nie przypada bezpośrednio po jego poprzedniej części albo po skorzystaniu z zasiłku,
• oprócz kilku wyjątków, żadna z części urlopu nie może trwać krócej niż 8 tygodni,
• pracownica, która zamierza skorzystać z urlopu rodzicielskiego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, powinna złożyć pisemny wniosek o udzielenie go jej w ciągu maksymalnie 21 dni od dnia porodu; złożenie wniosku nie uniemożliwia późniejszego podziału urlopu rodzicielskiego lub pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres, który temu urlopowi odpowiada, z pracownikiem (ubezpieczonym) – ojcem wychowującym dziecko,
• pracownik składa pisemny wniosek o urlop rodzicielski najpóźniej na 21 dni przez rozpoczęciem korzystania z niego; obowiązkiem pracodawcy jest uwzględnienie wniosku,
• urlop rodzicielski może być łączony z wykonywaniem pracy, jeżeli jest on udzielany w wymiarze, który nie przekracza połowy pełnego czasu pracy, co można pozwala mierzyć rejestracja czasu pracy; w tej sytuacji urlop wydłuża się proporcjonalnie, maksymalnie do 64 lub 68 tygodni.

Czy można przerwać urlop rodzicielski?

Wielu młodych rodziców zastanawia się nad tym, czy można przerwać urlop rodzicielski i wrócić do pracy. Odpowiedź przynosi art. 1821d w § 3: „Pracownik może zrezygnować z korzystania z urlopu rodzicielskiego w każdym czasie za zgodą pracodawcy i powrócić do pracy”.

Kiedy można przerwać urlop rodzicielski?

Biorąc pod uwagę, iż w odniesieniu do urlopu rodzicielskiego stosuje się część przepisów dotyczących urlopu macierzyńskiego, rezygnacja z urlopu rodzicielskiego możliwa jest z podobnych względów, co rezygnacja z urlopu macierzyńskiego.

Pierwszą z nich jest sytuacja, gdy pracownica posiada orzeczenie o niezdolności do samodzielnej egzystencji. Po wykorzystaniu części urlopu może zrezygnować z reszty, jeśli pozostałą część wykorzysta pracownik – ojciec, który wychowuje dziecko lub pracownik – inny członek najbliższej rodziny. Osobistą opiekę nad dzieckiem może wówczas sprawować również ubezpieczony – ojciec dziecka lub ubezpieczony – inny członek najbliższej rodziny, który na rzecz tej opieki zawiesił swoją działalność zarobkową. Rezygnacja z urlopu wymaga złożenia stosownego, pisemnego wniosku.

Kolejny przypadek to ten, gdy pracownica przebywa w szpitalu lub w innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego, który wykonuje działalność leczniczą o charakterze stacjonarnego i całodobowego świadczenia zdrowotnego z powodu stanu zdrowia, który uniemożliwia jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem. Wtedy też może zrezygnować z urlopu rodzicielskiego, jeśli jego pozostałą część wykorzysta pracownik lub ubezpieczony – ojciec lub inny członek najbliższej rodziny.

Urlop rodzicielski przerywany jest również wtedy, gdy dochodzi do śmierci pracownicy przebywającej na nim. Prawo do części urlopu, który przypada po dniu jej zgonu, przechodzi na pracownika – ojca, który wychowuje dziecko lub pracownika – innego członka najbliższej rodziny. Podobnie jest wtedy, gdy pracownica porzuci swoje dziecko w trakcie trwania urlopu.

Urlop ten zostaje również przerwany, gdy dochodzi do zgonu dziecka. Pracownicy przysługuje w tej sytuacji jeszcze 7 dni urlopu od dnia jego śmierci. Urlop zostaje przerwany także wtedy, gdy dziecko zostaje umieszczone – na podstawie orzeczenia sądu – w pieczy zastępczej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym albo w zakładzie rehabilitacji leczniczej.

Oprócz wskazanych sytuacji, w których urlop rodzicielski ulega przerwaniu, jak wcześniej wspomniano może on też zostać zakończony na wniosek pracownika. Wniosek ten musi podlegać jednak akceptacji pracodawcy.

Czy urlop rodzicielski można przerwać zwolnieniem lekarskim?

Zwolnienie lekarskie, co do zasady, nie jest powodem do przerwania urlopu rodzicielskiego. Ten może zostać jednak rozdzielony zwolnieniem lekarskim, o ile przypada ono w przerwie pomiędzy częściami urlopu. Umożliwia to art. 1821c § 3: „Urlop rodzicielski w wymiarze do 16 tygodni może być udzielony w terminie nieprzypadającym bezpośrednio po poprzedniej części tego urlopu albo nieprzypadającym bezpośrednio po wykorzystaniu zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający części tego urlopu. Liczba wykorzystanych w tym trybie części urlopu pomniejsza liczbę części przysługującego urlopu wychowawczego”.

Urlop rodzicielski a wynagrodzenie

Urlop rodzicielski przysługuje obojgu rodzicom. Co więcej, mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego nawet w tym samym czasie. Trzeba jednak wiedzieć, że ilość dni urlopowych przypadających na rodziców liczonych jest wspólnie. Ile trwa urlop rodzicielski? Tak jak wspomnieliśmy urlop rodzicielski trwa do 32 tygodni i przysługuje po wypełnieniu urlopu macierzyńskiego. Można wziąć go jednorazowo lub w częściach, maksymalnie do czterech części. Urlop rodzicielski dla ojca zawiera się w całościowo przysługującym urlopie rodzicielskim, co oznacza, że jeśli matka wykorzystała np. 30 tygodni, by opiekować się dzieckiem, ojciec może skorzystać tylko z pozostałych dwóch tygodni urlopu rodzicielskiego.

Jak natomiast wygląda zasadnicza kwestia dla każdego pracownika - urlop rodzicielski wynagrodzenie. W 2016 roku urlop macierzyński połączono z urlopem rodzicielskim. Najczęściej to matka korzysta z urlopu rodzicielskiego zaraz po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Przez pierwsze 6 tygodni otrzymuje wtedy 100% podstawy zasiłku. Pozostała część urlopu to 60% zasiłku. Jeśli jednak rodzice nie skorzystają od razu z urlopu rodzicielskiego i poinformują o tym pracodawcę w terminie do 14 dni od porodu, mogą skorzystać z 80 procent podstawy zasiłku.