Sposobów zakończenia stosunku pracy jest kilka, a jednym z nich jest wypowiedzenie, które może przybierać różne formy. O czym każdy pracownik oraz pracodawca powinni pamiętać przed podjęciem decyzji o złożeniu oświadczenia i czy zawsze możliwe jest wypowiedzenie umowy o pracę?
Wypowiedzenie umowy o pracę — kto może czuć się bezpieczny?
Jedną z możliwych form rozwiązania zatrudnienia jest wypowiedzenie umowy o pracę. Zgodnie z definicją, stanowi ono jednostronne oświadczenie woli jednej ze stron — pracownika bądź pracodawcy, i skutkuje ustaniem stosunku pracy łączącego dwie strony. Zanim jednak dojdzie do rzeczywistego zakończenia pracy, musi upłynąć okres wypowiedzenia, który najczęściej jest określony w umowie. Jeśli w dokumencie o zawarciu stosunku pracy informacja ta nie została uwzględniona, swoje zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu cywilnego. Okres wypowiedzenia może mieć różną długość, a wszystko zależy od rodzaju zawartej umowy i czasu, na jaki została podpisana, a także stażu pracy u danego pracodawcy.
W jaki sposób złożyć wypowiedzenie umowy? Zgodnie z przepisami prawa pracy, powinno być ono sporządzone na piśmie i uwzględniać takie informacje jak: miejscowość i datę, dane pracownika, dane pracodawcy, informację o woli rozwiązania umowy o pracę z określeniem daty jej zawarcia oraz stron, oświadczenie o zachowaniu okresu wypowiedzenia, a także podpis pracownika i pracodawcy.
Należy także podkreślić, że ze względu na jednostronność woli, wypowiedzenie umowy o pracę jest niezależne od zgody drugiej strony. W zależności od tego, kto składa dokument, wyróżnia się wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika lub wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę. Czym różnią się między sobą? Jeśli rozwiązanie stosunku pracy zostało zainicjowane przez pracodawcę i dotyczy zakończenia umowy o pracę na czas nieokreślony, składany dokument, oprócz podstawowych informacji, powinien także zawierać uzasadnienie oraz pouczenie o prawie odwołania się do sądu pracy, jakie przysługuje pracownikowi.
Warto jednak wiedzieć, że są sytuacje, w których pracodawca nie może wręczyć wypowiedzenia, co szczegółowo określają przepisy Kodeksu pracy. I tak na przykład, gdy pracownik jest w wieku przedemerytalnym, podlega on ochronie przed rozwiązaniem umowy o pracę za wypowiedzeniem. Podobnie wygląda to w przypadku pracownicy w ciąży czy osoby przebywającej na urlopie związanym z rodzicielstwem. Pracodawca nie może także wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi korzystającemu ze zwolnienia lekarskiego czy będącemu w trakcie urlopu wypoczynkowego lub innej, usprawiedliwionej nieobecności. Co więcej, ochrona przed rozwiązaniem stosunku pracy obejmuje także osoby funkcyjne w związkach zawodowych.
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę – w jakich wypadkach jest możliwe?
Jak już wcześniej zostało wspomniane, wypowiedzenie umowy może być złożone przez pracodawcę, ma on do tego pełne prawo. Z jednej strony konieczność optymalizacji kosztów i redukcji zatrudnienia, z drugiej słabe wyniki pracy, zaobserwowane w rejestrze godzin pracy liczne spóźnienia czy utrata zaufania — powodów, które mogą zakończyć się decyzją o rozwiązaniu pracy jest wiele. Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracodawcę powinno być złożone na piśmie i określać faktyczne powody zwolnienia pracownika.
Wypowiedzenie umowy o pracę w trybie natychmiastowym
Wypowiedzenie umowy o pracę może mieć różne formy — również bez okresu wypowiedzenia. Są bowiem sytuacje, gdy konieczne jest zwolnienie pracownika dyscyplinarnie, co oznacza, że umowa przestaje obowiązywać od razu po złożeniu oświadczenia o rozwiązaniu stosunku pracy. Wypowiedzenie umowy o pracę w trybie natychmiastowym może dotyczyć umów zawartych na czas nieokreślony, określony oraz na okres próbny, a przesłanki do jego złożenia zostały szczegółowo wskazane w Kodeksie pracy.
W jakich wypadkach pracodawca może rozwiązać stosunek pracy bez okresu wypowiedzenia? Istnieją trzy kategorie przewinień, na podstawie których może dojść do zwolnienia. Pierwszą z nich stanowią ciężkie naruszenia podstawowych obowiązków pracowniczych, do których można zaliczyć między innymi świadczenie pracy w stanie nietrzeźwości. Kolejne dwie przyczyny rozwiązania umowy to popełnienie przez pracownika przestępstwa w trakcie trwania zatrudnienia, a także zawiniona utrata uprawnień niezbędnych do tego, by pracownik mógł wykonywać obowiązki na danym stanowisku. Po otrzymaniu wypowiedzenia, osoba zwolniona ma prawo odwołania się od decyzji do właściwego sądu pracy. Jeśli otrzyma od niego orzeczenie przywracające na poprzednie stanowisko zatrudnienia, będzie jej przysługiwało wynagrodzenie za czas, w którym pozostawała bez pracy.
Należy jednak podkreślić, że wypowiedzenie umowy o pracę w trybie natychmiastowym może złożyć nie tylko pracodawca, ale także pracownik. Zgodnie z Kodeksem pracy, możliwe jest to w dwóch sytuacjach. Umowa może być zakończona bez okresu wypowiedzenia, jeśli zostało wydane lekarskie orzeczenie stwierdzające o szkodliwym wpływie wykonywanej pracy na zdrowie pracownika, a pracodawca, w terminie wskazanym w orzeczeniu, nie przeniósł go do innej pracy, która odpowiadałaby jego zawodowym kwalifikacjom oraz stanie zdrowia. Drugim powodem jest dopuszczenie się przez pracodawcę ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków wobec pracownika i można tu wymienić między innymi poniżanie ze względu na pochodzenie etniczne czy orientację seksualną lub na przykład całkowite zaprzestanie wypłacania należnego wynagrodzenia.
Wypowiedzenie umowy o pracę w trybie natychmiastowym wiąże się również z pewnymi ograniczeniami. Jeżeli pracodawca stwierdzi winę pracownika, oświadczenie o rozwiązaniu umowy bez okresu wypowiedzenia musi wręczyć mu nie później niż w ciągu miesiąca od dnia, kiedy dowiedział się o przyczynie zakończenia pracy ze skutkiem natychmiastowym. Podobne ograniczenia czasowe zostały nałożone na pracownika — wypowiedzenie nie może być złożone, jeśli upłynęło ponad 30 dni od momentu zaobserwowania naruszenia przez pracodawcę podstawowych obowiązków.
Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika na zwolnieniu lekarskim
Osobie przebywającej na zwolnieniu lekarskim przysługuje ochrona przed zwolnieniem, co oznacza, że pracodawca nie może wręczyć jej oświadczenia o zakończeniu stosunku pracy. A jak wygląda to w odwrotnej sytuacji — czy osoba będąca na L4 może złożyć wypowiedzenie? Jak się okazuje, nie istnieją żadne przepisy prawne, które by to uniemożliwiały. Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika na zwolnieniu lekarskim jest traktowane tak samo, jak oświadczenie osoby będącej w miejscu pracy. Warto przy tym zaznaczyć, że pracownikowi, który zwolnił się podczas przebywania na L4, należy się wynagrodzenie chorobowe, przez pierwsze 33 dni, a następnie zasiłek chorobowy. Co więcej, okres wypowiedzenia liczony jest na podstawie dotychczasowego stażu — zwolnienie chorobowe nie stanowi podstawy do jego wydłużenia.
