Zadaniowy czas pracy – na czym polega i jak go wdrożyć?

Coraz więcej firm stara się pogodzić rosnące oczekiwania zatrudnionych z potrzebą utrzymania produktywności i kontroli nad kosztami. Nie dziwi więc, że zadaniowy czas pracy pojawia się w rozmowach rekruterów i kandydatów obok pracy zdalnej i hybrydowej. System ten nie jest jednak „bezstresową” furtką, dzięki której można dowolnie wydłużać dni robocze lub wypłacać mniejsze pensje. Na czym polega zadaniowy czas pracy, jakie daje korzyści i jakie niesie obowiązki – tak aby przedsiębiorca mógł świadomie zdecydować, czy jest to dobre rozwiązanie dla jego firmy?

Najważniejsze informacje o zadaniowym czasie pracy

1. Zadaniowy czas pracy nie znosi norm kodeksowych. Pracownik w tym systemie nadal podlega normom czasu pracy: 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin tygodniowo. Przekroczenie tych limitów może oznaczać nadgodziny.

2. Warunki zastosowania zadaniowego czasu pracy muszą być obiektywnie uzasadnione. System ten można wprowadzić wtedy, gdy rodzaj, organizacja lub miejsce pracy uniemożliwiają efektywne rozliczanie godzinowe – np. w przypadku pracy koncepcyjnej, samodzielnej lub terenowej.

3. Wymagana jest ewidencja czasu pracy. Nawet w zadaniowym systemie czasu pracy trzeba prowadzić ewidencję czasu pracy. Może być ona prowadzona w formie uproszczonej.

4. Nie wystarczy zapis w umowie. Zadaniowy system czasu pracy musi być formalnie wprowadzony w regulaminie pracy, układzie zbiorowym lub obwieszczeniu – samo porozumienie z pracownikiem nie wystarcza.

Zadaniowy czas pracy – co to jest i kiedy ma zastosowanie

W tradycyjnym układzie to pracodawca ustala dni i godziny pracy, a pracownik jest rozliczany z liczby przepracowanych godzin. W systemie zadaniowego czasu pracy akcent przesuwa się z czasu na efekty: pracownik otrzymuje konkretne zadania do wykonania i sam organizuje sobie pracę. Zgodnie z Kodeksem pracy, taki tryb można stosować w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem wykonywania pracy. Chodzi zwłaszcza o stanowiska wymagające dużej samodzielności, zmiennego zapotrzebowania na pracę lub świadczenia pracy poza stałą siedzibą firmy – a więc np. doradcy handlowi, programiści, specjaliści ds. marketingu czy eksperci realizujący projekty koncepcyjne.

Ważne jest, że zadaniowy czas pracy nie zwalnia pracownika z przestrzegania ogólnych norm czasu pracy. Pracodawca, w porozumieniu z pracownikiem, ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając normy wynikające z kodeksu: 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Nie można więc zakładać, że osoba zatrudniona w systemie zadaniowym może pracować dowolnie długo lub dowolnie mało – obowiązuje ją taki sam wymiar czasu pracy jak przy innych systemach czasu pacy, a prawo do wypoczynku jest tak samo chronione.

Podstawa prawna zadaniowego systemu czasu pracy

Zadaniowy tryb pracy został opisany w art. 140 Kodeksu pracy. Przepis ten pozwala wprowadzić system zadaniowy, gdy uzasadnia to rodzaj, organizacja lub miejscem wykonywania pracy. Pracodawca, po porozumieniu z pracownikiem, ustala czas potrzebny do realizacji zadań oraz określa ich zakres, ale musi to robić z poszanowaniem norm z art. 129 Kodeksu pracy – czyli maksymalnie 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin tygodniowo. Co istotne, w takim systemie nie tworzy się tradycyjnych rozkładów czasu pracy; nie można mówić o zadaniowym czasie pracy, jeśli pracownik musi codziennie stawiać się w konkretnych godzinach w firmie.

System zadaniowy wprowadza się w dokumentach wewnętrznych firmy. Kodeks wymaga, aby systemy i rozkłady czasu pracy były określone w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub, gdy firma nie ma obowiązku jego ustalenia, w obwieszczeniu. Oznacza to, że nie wystarczy po prostu dodać zapisu o zadaniowym czasie pracy do umowy o pracę – konieczne jest formalne uregulowanie zasad w zakładzie pracy.

Dodatkowo pracodawca musi pamiętać o innych przepisach ogólnych:

• Limit czasu pracy – łączny czas pracy wraz z nadgodzinami nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin tygodniowo w przyjętym okresie rozliczeniowym.

• Odpoczynki – pracownik ma prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku w każdej dobie i 35 godzin w każdym tygodniu.

• Przeciętnie pięciodniowy tydzień pracy – zasada ta obowiązuje także w systemie zadaniowym; nie można więc wymagać pracy w każdą niedzielę czy święto, chyba że zezwalają na to specjalne przepisy.

Dla kogo i w jakich przypadkach warto stosować zadaniowy system czasu pracy?

Nie każda firma i nie każde stanowisko nadają się do zadaniowego systemu czasu pracy. Zgodnie z literą prawa, system może być stosowany w przypadkach pracy koncepcyjnej lub o zmiennej organizacji, w których trudno rozliczać czas pracy na podstawie godzin. W praktyce sprawdzi się tam, gdzie liczy się wykonanie powierzonych zadań, a nie ich odpracowanie w biurze:

• Prace wymagające dużej samodzielności – np. projekty badawczo‑rozwojowe, obsługa klienta w terenie, kampanie marketingowe.

• Stanowiska z wysoką zmiennością obciążenia – np. programiści, graficy, copywriterzy czy analitycy, którzy w pewnych okresach potrzebują szczególnej koncentracji, a innym razem wykonują mniej wymagające zadania.

• Prace realizowane poza zakładem – doradcy handlowi, monterzy lub inspektorzy, którzy większość czasu spędzają u klienta lub pracują zdalnie.

Nie powinno się natomiast wprowadzać zadaniowego systemu czasu pracy tam, gdzie praca wymaga stałej obecności w określonych godzinach (np. kierowcy autobusów, kasjerzy, operatorzy maszyn) lub gdzie konieczna jest ścisła koordynacja kilku osób. Jeżeli pracownik musi być codziennie w biurze o tej samej porze albo wykonywać zadania wymagające współpracy całego zespołu w tym samym czasie, w praktyce trudno uzasadnić zadaniowy tryb pracy.

Jak wprowadzić zadaniowy czas pracy w firmie?

Wprowadzenie systemu zadaniowego czasu pracy wymaga odpowiedniego przygotowania. Oto kroki, które warto podjąć:

1. Analiza potrzeb – zastanów się, czy rodzaj pracy, jej organizacja lub miejsce wykonywania usprawiedliwia zadaniowy system czasu pracy. Zidentyfikuj stanowiska, na których liczy się wynik, a nie czas spędzony w biurze.

2. Porozumienie z pracownikiem – skonsultuj się z każdym pracownikiem objętym systemem i wspólnie określcie niezbędny czas do wykonania powierzonych obowiązków. To pracodawca odpowiada za realistyczną ocenę czasu i zakresu prac.

3. Ustalenie zadań i kryteriów oceny – sporządź listę konkretnych zadań wraz z terminami ich zakończenia. Zadania powinny być mierzalne i tak zdefiniowane, aby można było jednoznacznie stwierdzić ich wykonanie.

4. Wpisanie systemu do regulacji wewnętrznych – zmień regulamin pracy albo przygotuj obwieszczenie, w którym opiszesz zasady zadaniowego systemu czasu pracy. W razie objęcia firmy układem zbiorowym pracy zapisy należy wprowadzić właśnie tam.

5. Poinformowanie pracowników – poinformuj zespół o wprowadzeniu zadaniowego systemu czasu pracy, jego celu i zasadach. Ustal szczegółowe procedury dotyczące komunikacji, raportowania postępów oraz ewidencji obecności.

6. Monitorowanie i aktualizacja – po wprowadzeniu systemu zadaniowego czasu pracy obserwuj efektywność. Jeśli okaże się, że powierzone zadania przekraczają normy czasu pracy, dostosuj ich liczbę lub udziel nadgodzinnego wynagrodzenia. Transparentna komunikacja pomaga pogodzić obowiązki zawodowe z życiem prywatnym.

Pamiętaj, że w zadaniowym systemie pracodawca rozlicza pracownika z wykonanego zadania, a nie z godzin spędzonych przy biurku. Kluczem jest zaufanie i jasne zasady współpracy.

Ewidencjonowanie i rozliczanie zadań w systemie zadaniowego czasu pracy

Najczęściej powtarzanym mitem jest twierdzenie, że ewidencja czasu pracy w zadaniowym trybie pracy jest zbędna. Tymczasem pracodawca nadal musi wykazać fakt świadczenia pracy i rozliczyć dni wolne czy urlopy. Różnica polega na formie: obowiązuje uproszczona ewidencja czasu pracy, w której rejestruje się m.in. nieobecności, a nie godziny rozpoczęcia i zakończenia pracy.

Nie oznacza to, że przedsiębiorca może zupełnie zrezygnować z monitorowania czasu. Gdy pojawiają się spory o godziny nadliczbowe, to właśnie pracodawca musi udowodnić, że powierzone zadania można było wykonać w ramach norm określonych prawem. Dlatego warto prowadzić dokumentację zleconych zadań, ich terminu wykonania oraz przyjętych ustaleń. Nowoczesne systemy do zarządzania projektami i ewidencjonowania czasu pracy jak inEwi, pozwalają automatycznie rejestrować postępy prac i są pomocne szczególnie w pracy zdalnej.

Nadgodziny, dni wolne i odpoczynki – o czym pamiętać

Choć zadaniowy system czasu pracy daje dużą swobodę, nadgodziny wciąż istnieją. Jeżeli wykonanie powierzonych zadań wymaga pracy ponad normę (8 godzin dziennie i 40 tygodniowo), pracownik zachowuje prawo do dodatkowego wynagrodzenia lub czasu wolnego. Nazywanie czasu pracy „zadaniowym” nie eliminuje przepisów o nadgodzinach; sąd może uznać, że zlecenie zadań niemożliwych do wykonania w normalnym czasie jest równoznaczne z poleceniem pracy w godzinach nadliczbowych.

Pracodawca musi również dbać o dni wolne od pracy. Zadaniowy system czas pracy nie daje prawa do pracy w każdą niedzielę czy święto. Pracodawca powinien wyraźnie wskazać, że określone zadania nie mogą być wykonywane w niedziele i święta, chyba że praca mieści się w wyjątkach dopuszczonych przez prawo. Zasada przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy oraz minimalna liczba dni wolnych obowiązują także przy zadaniowym czasie pracy.

Zalety i wady zadaniowego czasu pracy

Z punktu widzenia przedsiębiorcy wprowadzenie zadaniowego systemu ma zarówno jasne, jak i ciemne strony.

Zalety zadaniowego czas pracy

• Zwiększenie wydajności pracy – pracownicy skupiają się na efekcie, co sprzyja lepszemu planowaniu i mniejszej liczbie przestojów.

• Podniesienie atrakcyjności miejsca pracy – elastyczność przyciąga potencjalnych pracowników i ułatwia zatrzymanie obecnych talentów, zwłaszcza w branżach kreatywnych.

• Uproszczona ewidencja czasu pracy – brak konieczności szczegółowego rejestrowania godzin redukuje formalności.

• Możliwość pogodzenia obowiązków zawodowych z życiem prywatnym – elastyczny rozkład ułatwia organizację czasu, co może zwiększać satysfakcję i zaangażowanie.

Ryzyka i ograniczenia zadaniowego czasu pracy

• Trudność w dokumentowaniu nadgodzin – brak szczegółowego rejestru godzin utrudnia pracownikowi udowodnienie, że pracował ponad normę.

• Mniejsza kontrola nad sposobem pracy – przedsiębiorca musi ufać, że zadania są wykonywane terminowo i prawidłowo.

• Ryzyko nadużyć – niewłaściwie oszacowane zadania mogą prowadzić do pracy po godzinach i kosztownych sporów sądowych.

• Nie dla każdego stanowiska – system zadaniowy nie sprawdzi się w firmach, gdzie konieczne jest ciągłe świadczenie pracy na rzecz klientów lub obsługi urządzeń.

Praktyczne wskazówki dla przedsiębiorcy przy wprowadzeniu zadaniowego czasu pracy

Jak wprowadzić zadaniowy system czasu pracy w firmie, by o niczym nie zapomnieć?

• Dobrze oceniaj zakres zadań – zbyt ambitne plany mogą skutkować stałymi nadgodzinami, a zbyt niskie – stagnacją. Znajdź równowagę, która pozwoli osiągać cele bez łamania przepisów.

• Dbaj o komunikację – regularnie rozmawiaj z pracownikami o postępach. W razie wątpliwości wspólnie aktualizuj listę zadań, aby uniknąć niedoszacowania czasu potrzebnego do ich realizacji.

• Ustal zasady dostępności – mimo braku sztywnego rozkładu ustal godziny, w których pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy (np. na spotkania czy konsultacje) i dni, w których nie wykonuje zadań.

• Zadbaj o dokumentację – przy każdej zmianie zakresu obowiązków sporządzaj notatkę lub aneks, aby później łatwiej było rozliczać zadania. Można korzystać z elektronicznych narzędzi do planowania pracy i rejestracji czasu pracy jak np. inEwi.

• Pamiętaj o szkoleniach – przygotuj menedżerów do pracy w zadaniowym systemie czasu pracy. Powinni umieć jasno formułować cele i oceniać wyniki, a nie kontrolować godziny obecności.

Podsumowanie – elastyczność w granicach prawa

Zadaniowy czas pracy to atrakcyjne rozwiązanie dla firm, które potrzebują elastyczności i chcą koncentrować się na efektach, a nie na odliczaniu godzin. Daje on możliwość lepszego dostosowania rozkładu czasu pracy do specyfiki zadań i oczekiwań pracownika, może zwiększać wydajność i pomagać w rekrutacji talentów. Wymaga jednak odpowiedzialnego podejścia: jasnego określenia zadań, realistycznej oceny czasu ich wykonania oraz poszanowania przepisów o czasie pracy i wypoczynku. Bez tego zadaniowy system może stać się źródłem sporów o czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań lub podstawą do roszczeń o nadgodziny. Przedsiębiorca, który chce wprowadzić taki system, powinien sięgnąć do przepisów, skonsultować się z pracownikami i dopracować regulacje wewnętrzne, by elastyczność naprawdę przyniosła korzyści jego firmie.