Umowa śmieciowa a umowa o pracę – czym się różnią?

Na samym początku warto spojrzeć, skąd w ogóle wzięły się te umowy i gdzie są uregulowane. Umowy śmieciowe to ogólne określenie dla umowy zlecenie i umowy o dzieło, które normują przepisy zawarte w Kodeksie cywilnym. Z kolei umowa o pracę jest usankcjonowana normami z Kodeksu pracy i jest to zasadnicza różnica, z której wynikają kolejne odmienności. 

Umowa śmieciowa - co to?

Umowa śmieciowa - definicja tego pojęcia jest dość intuicyjna i zakładać, że jest to umowa zawierana wtedy, kiedy istnieje stosunek pracy, który mógłby być uregulowany umową o pracę, ale pracodawca chce uniknąć dodatkowych kosztów, dlatego też zawiera umowę o dzieło lub umowę zlecenie.

Umowa śmieciowa - na czym polega?

W przypadku umowy o dzieło mamy do czynienia z umową rezultatu, czyli przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła. Nie może być ona umową nieodpłatną.

Umowa zlecenie to umowa starannego działania - przez umowę zlecenie przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Domyślnie jest to umowa odpłatna, choć strony mogą inaczej uregulować to w dokumencie. 

Umowa śmieciowa a umowa o pracę - różnice

Dla pracownika niezwykle ważne jest to, jak stabilna jest jego praca, czyli w skrócie - czy może z dnia na dzień stać się osobą bezrobotną? W przypadku umów śmieciowych jest to jak najbardziej możliwe, ponieważ dający zlecenie/zamawiający może je wypowiedzieć w każdym czasie, tak samo, jak przyjmujący zlecenie/przyjmujący zamówienie. Z kolei umowa o pracę nie może być rozwiązana w tak łatwy sposób i informuje nas o tym art. 30 Kodeksu pracy, który mówi, że ten rodzaj umowy można zakończyć poprzez:

  1. Porozumienie się stron,
  2. Oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia, który również jest określony przez przepisy,
  3. Z upływem czasu, na który została zawarta - w przypadku umów na czas określony,
  4. Oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia - tylko w wyjątkowych sytuacjach, np. wskutek długotrwałej choroby pracownika lub ciężkiego naruszenia regulaminu pracy.

Co więcej, pracując na podstawie umowy śmieciowej, nie mamy prawa do urlopu, czas naszej pracy nie zalicza się na poczet stażu pracy, a nasze roszczenia nie mogą być rozstrzygane przed Sądem Pracy. Nasze wynagrodzenie oraz samo zatrudnienie nie podlega ochronie, a dodatkowe różnice wynikają również z ubezpieczeń oraz praw do świadczeń pieniężnych. 

Wydaje się, że umowa o pracę to rozwiązanie bez jakichkolwiek wad, jednak problemy mogą pojawić się nawet przy urlopie, który jest nieodłączną częścią tego rodzaju umowy. Warto pamiętać, że pracodawca może odmówić udzielenia urlopu, zwłaszcza z powodu konieczności zapewnienia ciągłości funkcjonowania przedsiębiorstwa. Niemożliwe jest również to, aby w jednej chwili wszyscy pracownicy wzięli urlop wypoczynkowy, więc komunikacja w tej kwestii jest niezwykle ważna. Elektroniczne wnioski urlopowe mogą być tutaj idealnym rozwiązaniem, zdecydowanie ułatwiają zaplanowanie terminarza firmy.

Czy na umowie śmieciowej pracownik ma ubezpieczenie zdrowotne?

Jako pracownik, którego stosunek pracy reguluje umowa o pracę, jesteś objęty ubezpieczeniami społecznymi: emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym oraz ubezpieczeniem zdrowotnym. W przypadku umów śmieciowych możesz być objęty wskazanymi wyżej ubezpieczeniami, jeśli zawierasz umowę zlecenie lub umowę o dzieło z pracodawcą, dla którego wykonujesz jednocześnie umowę o pracę lub podpisujesz tę umowę z inną firmą, ale umowa ta jest wykonywana na rzecz twojego pracodawcy. 

Gdy zawieramy umowę zlecenia z innym pracodawcą, a przy okazji pracujemy na umowę o pracę, może dojść do zbiegu tytułów ubezpieczeń i głównie w celu uregulowania tych spraw, przy podpisywaniu umowy zlecenia, zleceniobiorca powinien przedstawić odpowiednie oświadczenie. 

Umowa śmieciowa a ubezpieczenie zdrowotne

Należy podkreślić, że osoba wykonująca odpłatnie umowę zlecenie podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Nie podlega jednak takiemu ubezpieczeniu, gdy umowa jest nieodpłatna, ale musi to wynikać wprost z treści umowy, gdyż Kodeks cywilny przewiduje, że w braku odmiennych uregulowań, umowa zlecenie jest odpłatna. Sama umowa o dzieło nie stanowi tytułu do uzyskania ubezpieczenia zdrowotnego. 

Umowa o dzieło a zasiłek

Osoby, które ukończyły 18 rok życia, mogą zarejestrować się w urzędzie pracy jako osoby bezrobotne. W celu uzyskania statusu bezrobotnego należy oprócz wieku, spełnić inne wymagania, a jednym z nich jest nieposiadanie zatrudnienia na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, czyli między innymi umowy o dzieło. W takim wypadku, jeśli nie mamy umowy o pracę, a wykonujemy umowę o dzieło, nie możemy mieć statusu bezrobotnego i w związku z tym nie mamy prawa do zasiłku dla bezrobotnych. To samo dotyczy sytuacji, gdy jesteśmy zatrudnieni na podstawie umowy zlecenie.

Istnieją również zasiłki opiekuńcze, wyrównawcze, macierzyńskie, czy też chorobowe i rehabilitacyjne, które wynikają z posiadania ubezpieczenia chorobowego. Ten rodzaj ubezpieczenia posiadamy, będąc zatrudnionym na podstawie umowy o pracę, ale w przypadku umowy zlecenie jest to dobrowolne. Zatem zasiłek chorobowy przy umowie zlecenie możemy uzyskać, gdy samodzielnie o tym zadecydujemy. Warto pamiętać, że ubezpieczenie chorobowe wchodzi w skład ubezpieczeń społecznych, którym nie podlega umowa o dzieło.

Umowa śmieciowa a bezrobocie

Wiele osób z pewnością zastanawia się, czy po zakończeniu stosunku pracy wynikającego z umowy śmieciowej, można ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych. Jeśli byliśmy zatrudnieni na podstawie umowy zlecenie, zarejestrowaliśmy się w urzędzie pracy i nie ma dla nas żadnych ofert, a usługi z tytułu umowy zlecenia świadczyliśmy przez 365 dni w ciągu 18 miesięcy przed dniem zarejestrowania jako bezrobotny, a dodatkowo podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy stanowiła kwota co najmniej minimalnego wynagrodzenia za pracę w przeliczeniu na okres pełnego miesiąca, wówczas możemy otrzymać zasiłek dla bezrobotnych. Pracując na umowę o dzieło, nie posiadamy tytułu do ubezpieczeń, więc zasiłku nie dostaniemy. 

Jakie są koszty związane z zatrudnieniem na podstawie umowy o pracę?

Największe koszty wynikają z wynagrodzenia brutto i składek na ZUS, które są opłacane częściowo z wynagrodzenia pracownika i środków pracodawcy. Ogólnie od wynagrodzenia brutto odchodzi około 60% tej kwoty i wówczas powstaje wynagrodzenie netto, czyli zarobek na rękę dla pracownika.

Przedsiębiorca, poza wynagrodzeniem brutto, ponosi dodatkowe obciążenie w wysokości ok. 20% wynagrodzenia brutto. Oznacza to, że dla pracodawcy są to naprawdę wysokie koszty związane z zatrudnieniem pracownika na umowę o pracę. Co więcej, same wypłaty dla pracowników nie są jednymi opłatami przedsiębiorcy, który na głowie ma utrzymanie całej firmy, w tym też np. opłaty związane z BDO - Bazą Danych Odpadowych. Właśnie dlatego często wybierają zatrudnienie na podstawie umów cywilnoprawnych. 

Umowa śmieciowa – jakie są koszty zatrudnienia?

W przypadku umów śmieciowych pracodawca ponosi koszty związane przede wszystkim z wynagrodzeniem brutto. Należy pamiętać, że umowa zlecenie ma określone minimalne wynagrodzenie godzinowe dla zleceniobiorcy, przez co nie możemy go kształtować z całkowitą dobrowolnością. 

Umowa śmieciowa a ZUS

Umowa zlecenie jest bardzo zbliżona do umowy o pracę, ponieważ należy opłacać te same składki, oprócz ubezpieczenia chorobowego, które jest dobrowolne. Inaczej sytuacja kształtuje się w przypadku umowy o dzieło, ponieważ nie stanowi ona tytułu ubezpieczeniowego.